مسمومیت با سرب

تاريخچه:

سرب از اولين فلزاتي است كه بشر استفاده از آن راآموخت ايرانيان ،يونانيان و روميان باستان از آن برَاي ساخت سكه لعاب كوزه ، ساخت لوله هاي آب رساني وظروف آشپزخانه استفاده مي كردندبا گذشت زمان استفاده از آن سرعت گرفت وامروزه بين فلزات غير آهني بيشترين مصرف را دارد و باعث شا يع ترين مسموميت شغلي (ساتورنيسم)ميگردد. سرب فلزي  است به  رنگ خاكستري مايل به آبي ،چكش خوار كه در برابر خوردگي مقا وم ميباشد اين فلز در بدن انسان هيچ گونه وظيفه بيولوژيكي مفيدي ندارد

مصارف سرب :

بيشترين ميزان سرب دركارخانه هاي باتري سازي،كابل سازي آلياژسرب و قلع در لحيم كاري ساخت ورقهاي سرب جهت كنترل صدا و ارتعاش و اشعه راديواکتیو اكتيو ،ساخت گلوله،تهيه رنگها و لاستیک پلاستيك،شيشه طبي وغيره حشره كشهالعاب سفال وچيني ولعاب موزاييك استفاده ميشود. تركيبات آلي سرب مانند تترا اتيل سرب و تترا متيل سرب به عنوان ضد ضربه در سوختها بكار مي رود.

مواجهه

سرب در همه جا وجود دارد و محيطي را نمي توان يافت كه فاقد سرب باشد  از اين رو جذب از طريق هواي محيط ،غذا و نوشيدني ها غير قابل اجتناب ست.تماسهاي شغلي شايعترين ومهمترين راه مواجهه از منابع غير طبيعي است.نکته اي كه ذكر آن ضروري است اينكه صرف وجود سرب در محيط كار دلالت بر خطر مسموميت ندارد ارزيابي احتمال خطر بايد بر اساس اندازه گيري و پايش سرب هوا و نمونه گيري از محلهاي مشخص ، در نظر گرفتن اندازه ذرات ،مدت مواجهه ، غلظت مواد ،رعايت اصول كنترل مهندسي ،استفاده از وسايل حفاظت فردي و اندازه گيري سرب خون كارگران اشد. بطوركلي عواملي كه ميزان خطر مواجهه شغلي را مشخص مي كند به سه دسته تقسيم مي گردد:

الف-  فرايندهاي كاري  كه در آنها حرارت زياد بيش از 1000  درجه وجود دارد اين فرايند سبب تشكيل گردوغبار و دمه هاي بيشتري ميگردد.

ب- رعايت اقدامات پيشگيري فني نظير تهويه عمومي وموضعي

ج- بهداشت و پاكيزگي محيط كار

عمليات معدنكاري باعث توليد مقادير زيادي گردوغبار ودمه مي گردد.كارگراني كه از قراضه ها سرب را بازيافت مي كنندوكارگران شاغل در كارخانجات هنگامي كه توسط اسپري رنگ پاشي و نقاشي  مي كنند بيشتر در معرض خطر هستند كارگران برشكار و جوشكار در اثر برداشتن پوشش سربي روي صفحات و كارگران كارخانجات مهمات سازي واسلحه سازي ،شيشه سازهادر مواجهه با مقاديرقابل توجهي از سرب مي باشند افراد ساكن در مناطق مجاور كارخانجات ذوب سرب  ممكن است در اثر آلودكي هوا آب و خاك با سرب مواجهه داشته با باشند.

جذب سرب

مهمترين راه جذب سرب از طريق  ااستنشاق ميباشد و جذب گوارشي در مرحله دوم قرار مي گيرد كمبود آهن و كلسيم وغذاهاي چرب باعث افزايش جذب گوارشي سرب مي گردد

استخوان محل اصلي رسوب سرب است كه مانند كلسيم در استخوان تجمع مي يابد و به مرور زمان مقدار آن افزايش مي يابد سرب بسيار آهسته از بدن دفع مي گردد و راه عمده آن از طريق كليه صورت مي گيرد وراههاي ديگر دفع سرب شامل مدفوع ، مو ناخن دندانها وپوسته ريزي و.. است. دفع سرب از شير مادر باعث در معرض خطر قرار گرفتن شيرخوار مي گردد.مدت  زماني كه نيمي از سرب از بدن دفع مي گردد  5 تا 10سال مي باشد.در داخل سلول سرب با آنزيمهاي سلولي متعددي از قبيل آنزيمهاي سنتز هم تداخل ايجاد مي كند سرب به غشاي ميتو كندري اتصال يافته و مانع سنتز پروتئين و اسيد هاي آمينه مي گردد.بطور كلي سرب موجود در بدن چهار جايگاه دارد كه عبارتند از:

. خون واعضاي داخلي بدن

. پوست وعضلات

. استخوان

. عوارض سرب

عوامل خوني: در مسموميت سرب آنمي يك علامت مشخصي است آنمي در بالغين معمولا خفيف تا متوسط و  در  اطفال  گا هي  شديد  است.كم خوني به علت مهار سنتز

 همو گلوبين وكا هش طول عمر گلبولهاي قرمز ایجاد  ميشود.آنمي  سرب  اغلب  با  رنگ پريدگي پوست همراه است كه تناسبي باشدت بيماري ندارد.

عوارض عصبي:

كه به صورت التهاب مغز تظاهرات عصبي ناشي از سرب شامل سردرد وضعف حافظه ،اختلال در تمركز حواس،بي قراري ،سر گيجه مي باشد استفراغ ممتد و جهنده،بي حالي و خواب آلودگي مي باشد.فلج سربي وافتادگي مچ دست حالت شايع بيماري است.

عوارض كليوي

ناراحتي كليه كه به صورت كاهش بازجذب اسيدهاي آمينه ،گلوكز،اسيد سيتريك و فسفات تظاهر مي كند افزايش اوره خون كه باعث رسوب كريستالهاي اسيد اوريك (اوره)در مفاصل میگردد كه اين حالت مشابه بيماري نقرس مي باشد.

عوارض گوارشي

علائم شامل كا هش اشتها ،اختلال در هضم غذا،اسهال و يبوست ميباشد.

از نشانه هاي مشخص ديگر مواجهه با سرب خطوط آبي رنگ روي لثه(حاشيه بورتون) مي باشد.از عوارض ديگر تماس با سرب از دست دادن دندانها در سنين پايين و افزايش فشار خون مي باشد

پيشگيري

_  اقدامات فني شامل استفاده از سيستم تهويه عمومي و موضعي

_  جايگزيني سرب با موادي كه داراي سميت كمتر مي باشند

_  پاكيزگي محيط كار و بهداشت فردي

هميشه د ستهاي خود را قبل خوردن و آشاميدن بشوييد

هنگامي كه در محل كار خود هستيد تنها در محلهاي تعيين شده بخوريد و بياشاميد

كف اتاقها به جاي جارو كشيدن با  جاروبرقي ودستمال پاكيزه نماييد تا از پخش شدن

 گردو غبار سرب جلوگيري گردد.

_اندازه گيري سرب هواي كارگاه

_استفاده از وسايل حفاظت فردي

_معاينات قبل از استخدام

هدف از اين كار عدم جايگزين نمودن كارگران مبتلا به بيمايهايي كه فرد رابا مواجهه با سرب حساستر مي كند شامل آنمي عادت به جويدن ناخن بيماريهاي قلبي-عروقي زخم معده بيماري عصبي ورواني  بيماري كبد و كليه و...

_ر‍‍‍‍ژيم غذايي مناسب

_مصرف سه وعده غذا در طول شبانه روز

_مواد غذايي مصرفي غني از كلسيم و آهن باشد

به منظور كمك به جذب آهن مواد غذايي حاوي  ويتامین ث (لیموگوجه،پرتغال و…)مصرف گردد.

 برگرفته از سایت SKLF