مقدمه:

 

در اندازه گيري و ارزيابي صداي محيط كار از ديدگاه تعيين مواجه كارگر ‏‏‏‏, دقيق ترين روش دوزيمتري است. اين روش اگر چه از نظر فني حاوي نكات مهمي است ولي براي اعلام گزارش هاي غير تخصصي يا براي افراد غير متخصص كه با واژه هاي متعادل آشنا نيستند ، مناسب مي باشد.

دقت دوزيمتري بخاطر اين است كه در اين شيوه كليه زمان هاي مواجه كارگران با تراز هاي مختلف در طول شيفت محاسبه ، و با استفاده از تراز معادل دوز دريافتي كارگر در يك شيفت اندازه گيري مي شود . اساسا دوزيمتري فرايند اثر تجمعي فشار صوت يا حدود مربوط به تراز فشار صوت را در يك دوره زماني (8 ساعته) نشان مي دهد.

دوز صدا درصدي از ميزان مواجهه كارگر با صدا را نشان مي دهد. دوزيمتر ها اصولا در يك ويژگي مشترك هستند و آن اين است كه بر اساس يك يا چند استاندارد مشخص و بر اساس ميزان مواجهه كارگر صدا رااندازه گيري نموده و دوز صداي دريافتي را حساب مي كند.

هدف از دوزيمتري :

(   LeqSPL  ) (     dBA  ) اندازه گيري تراز صداي كارگاه بر حسب*

* مقدار انرژي صوتي كه كار گر در طول شيفت كاري آن را دريافت مي كند.

تعيين ميزان حفاظت دهي افراد در معرض صدا ( زماني كه فرد بايد از گوشي حفاظت دهي استفاده كند يا زمان سكوت)

روابط مربوط به دوزيمتري:

محاسبه فاكتور شمارش :

                                                                                                            

: مقدار قرائت شده از دوزيمتر Cm

 

1): گلمحمدي ، رستم ، مهندسي صدا و ارتعاش ، انتشارات دانشجو همدان ، زمستان 78 ،صفحه89

: زمان واقعي كار TW

-                                                                                                                محاسبه درصد دوز دريافتي براي يك روز كامل :                                     

                                                                                                                                                                                                                           

  مدت زمان دوزيمتري ( بر حسب ساعت )TM

: مقدار دوز دريافتي براي يك روز كامل ( بر حسب درصد ) CW

    مدت زمان كار در روز يا زمان واقعي مواجهه با صدا ( بر حسب ساعت) : TW

 مقدار درصد اندازه گيري شده از طريق دوزيمتر( بر حسب درصد): CM

 

محاسبه زمان حفاظت دهي (زمان سكوت)

زمان استراحت زماني است كه كارگر بايد در محيط ساكت قرار گيرد و يا از وسيله حفاظتي مناسب براي شنوايي خود استفاده نمايد تا از افزايش صدا از حد اكثر دوز مجاز اجتناب نمايد.

 

 زمان حفاظت دهي يا زمان سكوت ( زماني كه كارگر بايد از گوشي حفاظتي استفاده نمايد) : TQ

 حداكثر مدت زماني كه كارگر مي تواند بدون استفاده از  گوشي حفاظتي مشغول به كار باشد.:Tmax

 

 

محاسبه زمان تماس مجاز :

   

و قاعده3دسي بل زمان مجاز مواجهه از طريق روابط زير تعيين مي شود :85dBAبراساس استاندار

     

SPLw: تراز فشار صوت 

SPLs : بر اساس استاندارد   ACGIH , 85 دسي بل مي باشد   

محاسبه مقدار روزانه يا(D.N.D) Daily Noise Dose

اگر D.N.D بزرگتر از يك باشد شرايط غير قابل قبول است

اگر D.N.D كوچگتر مساوي يك باشد شرايط مجاز مي باشد

محاسبه Leq يا تراز متغير صدا:

براي بدست آوردن  Leq از طريق نمودار عمل مي كنيم. دو نمودار براي تعيين  Leqوجود دارد

الف)براي دوزيمتري بلند مدت (روشon)

ب) براي دوزيمتري كوتاه مدت( روش cal)

 

در هر دو روش ، در نمودار مربوط سه قسمت وجود دارد .  بعد از تعيين روش ، در قسمت اول زمان دوزيمتري را بر حسب دقيقه علامت زده و سپس در قسمت مياني فاكتور شمارش يا CF را مشخص كرده و از علامت اول به اين نقطه وصل و امتداد مي دهيم تا قسمت سوم را نيز قطع كند ، عدد مربوط به قسمت سوم  Leqخواهد بود.

كاليبراسيون دستگاه دوزيمتري  :

دوزيمتري جهت هر بار استفاده بايد كاليبره شود. كه اين عمل بر اساس فرستادن فشار صوت يك منبع 94dBدر فركانس 1000Hzروي ميكروفن انجام مي شود در اين حالت دستگاه بر اساس افزايش مقدار يك درصد در هر ثانيه تنظيم مي شود. مراحل كاليبراسيون به شرح زير است :

 

1) ابتدا دستگاه را از لحاظ باتري چك مي كنيم.

2) در پوش دستگاه را برداشته و كليد ON/OFFرا در مو قعيت OFF و كليد ديگر را در وضعيت CAL  پايين قرار مي دهيم.

 

3) محافظ گرد و غبار ميكروفن را برداشته و كاليبراتور را روي ميكروفن قرار داده و دقيقا روي آن قرار مي دهيم.

 

4) كليد كاليبراتور و همزمان كليد دستگاه را روي  ON قرار مي دهيم و ساعت را يادداشت مي كنيم ( وقت مي گيريم ) .

 

5) بعد از 30 ثانيه صفحه نمايش بايد 30 درصد را نشان دهد مقدار بين 27 – 34 درصد با دقت50dB ± قابل قبول است .

 

6) اگر مقدار كمتر از 27 درصد يا بيشتر از 34 درصد شود با پيچ گوشتي مخصوص و جايگاهي كه جهت تنظيم در زير كليد  CAL قرار دارد كاليبره مي كنيم.

7) جهت اطمينان از كاليبره شدن ، كليد دستگاه را در وضعيت OFF قرار داده و 5 ثانيه جهت Reset كردن صفحه نمايش صبر مي كنيم و دوباره كاليبراسيون را تكرار مي كنيم.

 

8) پس از تنظيم دستگاه را خاموش نموده ، كاليبراتور را برداشته و محافظ گرد و غبار را روي ميكروفن قرار مي دهيم.

 

نحوه انجام دوزيمتري :

پس از كاليبراسيون دوزيمتر ، آن را روشن كرده و كليد تعيين حالت را در وضعيت on يا call قرار مي دهيم. سپس درب آن را مي بنديم و دستگاه را در به مدت مورد نيلز در منطقه شنوايي كارگر قرار مي دهيم. بعد از سپري شدن زمان مقرر ، عدد را از روي صفحه نمايش قرائت و يادداشت مي كنيم. ميزان نمايش داده شده در صفحه دوزيمتر 4 رقمي است كه به طور مداوم از دوز روزانه صدا بر حسب درصد بين صفر تا 9998 / را نشان مي دهد .

 

ضريب خطايي براي ميكروفن در نظر مي گيرند كه بسته به موقعيت قرار گرفتن ميكروفن است كه اين ضريب خطا را بر حسب dB به اندازه هاي قرائت شده اعمال مي كنيم.

 

 جدول مربوط به تصحيحات لازمه:

 

  

 

موقعيت ميكروفون

تصحيح  dB

گوش كارگر

+.3

يقه كارگر

+.3

جيب پيراهن

-.6

جيب شلوار

-.3

 

 

 

 

پيشنهادات:

 

استفاده از گوشي هاي Ear plugs , Ear muff بصورت توام و مداوم

گردشي كردن كار افراد وافزايش زمان استراحت در يك محيط آرام و كم صدا

آموزش افراددر استفاده مداوم و موثر از گوشي ها

كاهش صداي كارگاه با استفاده از روشهاي مهندسي فني

انجام معاينات دوره اي و اوديومتري