خطرات ناشی از کار با تراکتور

چکیده تراکتور ماشینی پرکارامد در مزرعه می باشد و دربیشتر آسیب های مرگبار مزرعه ای بیش از هر چیز دیگری نقش داشته است.چپ شدن تراکتور موقعی است که تراکتور بر روی راننده واژگون می شود.که این خود یکی از بیشترین رویدادهای کشنده ومرگبار مزرعه ای است.برخی از دلایل واژگونی تراکتور شامل استفاده از آن برای حفرکانال،گودبرداری،کندن ریشه ی بجا مانده درختان،استفاده از تراکتور درسربالایی وسراشیبی های تند،حمل بار سنگین با ارتفاع زیاد،دور زدن در سرعت های بالا،اتصال نادرست وازدست دادن کنترل موقع حمل بار ویا تصادف در بزگراه ها می باشد. موثرترین راه برای جلوگیری از صدمات ناشی از واژگونی تراکتور داشتن یک ساختار حفاظتیROPS ساختار L شکل که روی تراکتوربرای جلوگیری از واژگونی آن بر راننده وداشتن FOPS ساختار حفاظتی در مقابل سقوط اجسام بر روی راننده می باشد.که با داشتن FOPS امکان استفاده از کمربند در صندلی راننده ترراکتور امکان پذیر میشود.می توان از بیشتر واژگون شدن های تراکتور بوسیله آموزش وکاربرد صحیح ورعایت تنظیم فاصله مناسب چرخ ها جلوگیری کرد. زیرگرفته شدن موقعی است که تراکتور از روی قربانی رد می شود.که می توان آن را دومین آسیب مرگبار ناشی از تراکتور به شما رآورد.برخی از زیر گرفته شدن ها ناشی از سقوط از پلکان وسوارشدن افراد غیر از راننده بر روی گلگیر تراکتوراست.تراکتورها وماشین آلات متصل بران در موقع عبور از جاده ها می بایست همیشه دارای علامت مخصوص اتومبیل های کندرو SMV باشند تا تشخیص آنها برای دیگر رانندگان آسان شود.وسرعت خود را نسبت آن ها تنظیم نمایند واز صانحه جلوگیری شود.

خطرات كار در مزرعه  حدود 60 تا 70 درصد تلفات مزرعه مربوط به تراكتورها مي باشد  بيش از نصف تصادفات در سطوح صاف و اندكي شيب دار اتفاق مي افتد.  اكثر افراد در صورتيكه تراكتور ها مجهز به ساختار حفاظتي مي بودند ، احتمالا زنده مي ماندند.  تقريبا از هر شش نفر كشته يك مورد از بچه ها بودند. دقت در ايمني • حوادث منجر به مرگ و آسيب ديدگي مي شوند. • حوادت پر هزينه اند. • مي توان از وقوع حوادث جلوگيري كرد. برقراري ارتباط خوب و واضح بين اپراتور ماشين هاي كشاورزي و ماشين وقوع سوانح و مخاطرات را كاهش مي دهد.علائم ايمني ، تابلوهاي اخطار ،كتابچه اپراتورو برچسب هاي دستور العمل به انتقال اطلاعات ايمني كمك مي كند .

برخي از سوانح مربوط به عوامل انساني است كه عبارتند از :

خستگي ، بي توجهي ، كاربيش از حد ، ناراحتي و بيماري ، مشغله فكري و عدم اطلاع و آشنايي با طرز كار صحيح ماشين - براي جلوگيري از خستگي ( بوي‍ژه خستگي عضلاني )موارد زير رعايت شود : 1. در شرايط راحت كار كنيد. 2. در محدوده توانايي تان كار كنيد. 3. تحرك و فعاليت داشته باشيد. 4. استراحت كوتاه مدت داشته باشيد .( به ازاي هر دو ساعت كار 10 دقيقه استراحت كنيد .) نكته: زمان واكنش و عكس العمل در هنگام خستگي و نيز در صورت استفاده ار مواد مخدر و مصرف الكل و همچنين مشغله فكري ( عدم تمركز ) و ترس و آشفتگي طولاني گشته و امكان بروز حادثه را افزايش ميدهد. بسته به شرايط كاريتان از محافظ سر ، چشم ، گوش و شنوايي ،تنفسي ؛ دست و پا و صورت استفاده نماييد. توجه : شما خود مدير ايمني تان باشيد. سازندگان ماشينها با استفاده از طراحي و ساخت مطمئن ماشين ها مخاطرات را به حداقل مي رسانند از جمله اين اقدامات : 1. براي انجام كارهاي ايمن شرايط را براي اپراتور آسان نموده ،خستگي را به حداقل و راحتي و آسايش را به حداكثر مي رسانند. 2. با تعبيه محافظ براي قطعات مخاطره آميزي كه از ماشين قابل حذف نيستند اپراتور را از معرض خطر دور مي كنند. 3. كليه موارد محافظت از اپراتور را بر اساس استانداردهاي لازم اجرا مي كنند. 4. اخطارهاي لازم را در كتابچه اپراتورمي نويسند ، علائم اخطار دهنده را روي ماشين نصب مي كنند و اپراتوررا از چگونگي اجتناب از مخاطرات آگاه مي نمايند.

برخي از پيشرفت هاي انجام گرفته جديد سازندگان نسبت به قبل عبارتند از :

1. نصب ساختار حفاظتي در مقابل واژگون شدن ROPS=Roll Over Protective Structure و ساختار حفاظتي افتادن اجسامFOPS=Falling Object Protective Structure . 2. كنترلهايي كه به آساني مي توان با آنها كار كرد و به آساني قابل دسترس هستند .

توضيح شكل : سازندگان براي راحتي و ايمني راننده تلاش مي كنند.

3. براي جلوگيري از بيش باري كلاچ هاي لغزشي و وسايل ايمني نصب شده است. 4. حفاظ محور تواندهي و حفاظ تسمه و زنجيرهاي محرك تعبيه شده است . 5. براي جلوگيري از روشن شدن موتور در حالت نا ايمن كه در وضعيت دنده باشد كليد ايمني روشن كن در وضعيت خلاص Neutral Start Safety Switch ساخته شده است . خطر (danger): براي روشن كردن موتور از پيچ گوشتي ( از طريق اتصال دو قطب استارتر ) استفاده نكنيد زيرا اگر تراكتور در وضعيت خلاص نباشد ،شديدا تكان خورده و امكان له شدن وجود دارد. - براي جلوگيري از خطرهاي سريدن و لغزش و ... جهت ايمني خود و كساني كه از تراكتور استفاده مي كنند زماني را براي تميز كردن سطوح مورد نظر اختصاص دهيد .

- براي اجتناب از تصادفات جاده اي تراكتور و ماشين آلات :

1. از علامت خودروهاي كند رو SMV=Slow Moving Vehicle)) استفاده كنيد.( اين علامت بيانگر حركت خودرو با سرعت 40 كيلومتر برساعت و كمتر است و علامت جهاني است .) 2. سطح علامت را تميز و در وضعيت شناسايي خوب براي روز و شب نگهداريد. 3. حتما داراي گواهينامه رانندگي تراكتور باشيد و آشنا به تمام قوانين جاده اي .

توضيح شكل : هنگام تردد در جاده ها نصب علامت وسيله كندرو و روشنايي تراكتور الزامي است.

مخاطرات شخص همراه با راننده :

1. لزوم شخص همراه براي كمك به كار ماشين كه دچار خطر مي شود . در اين مورد با دقت در انجام كار و حالت تدافعي داشتن شخص همراه و رعايت دو نكته زير بروز خطر قابل اجتناب است . - از كاري كه ديگران مي خواهند انجام دهند مطلع باشيد .

- كارها و خطاهاي ديگران را پيش بيني كنيد .

2. غيرضروري بودن شخص همراه كه در انجام كار با ماشين نيازي به او نيست . اكثرا بچه ها هستند و به جهت تفريح همراه مي شوند ، از همراه كردن اين قبيل افراد جلوگيري شود . توجه: تراكتور فقط يك صندلي دارد و آن هم مخصوص راننده . لذا از سوار كردن ساير افراد خودداري شود.

يك اپرتور محتاط هفت مسئوليت اصلي را بايد انجام دهد :

1. سرويس و نگهداري مناسب را با توجه به كتابچه دستورالعمل اجرا كند. 2. از تراكتور فقط براي كاري كه طراحي شده است استفاده كند . 3. وارسي قبل از انجام كار را انجام دهد . 4. در هنگام سوختگيري خطر آتش سوزي يا انفجار را بر طرف كند . 5. توصيه هاي لازم را در راه اندازي و خاموش كردن تراكتور رعايت كند. 6. در هنگام كار دقت ويژه اي براي جلوگيري از سوانح انجام دهد. 7. در هنگام كشيدن ادوات و ماشينها احتياط خاصي را رعايت كند.

برخي از وارسي هاي مهم قبل از انجام كار : - وضعيت لاستيكها - لوله هاي سوخت رساني و هيدروليك - سكوها ، پله ها و سپرها - ترمزها ، كلاچ - تنظيم صندلي ، تنظيم فرمان - وسايل روشنايي - قابليت ديد از داخل كابين تراكتور

نكاتي هنگام روشن كردن تراكتور : - اگر تراكتور را در داخل كارگاه روشن مي كنيد تهويه كافي فراهم نماييد تا دچار مسموميت يا خفگي نشويد.( گاز منوكسيد كربن ،گازي بي رنگ و بي بو و كشنده مي باشد كه در گازهاي خروجي همه تراكتور ها وجود دارد. ) تراكتور را فقط از محل آن ( صندلي راننده ) روشن كنيد . در غير اينصورت ممكن است خطر له شدن شخص يا مخاطرات ديگر اتفاق بيفتد. - مراقب باشيد محور تواندهي در گير نباشد . - قبل از روشن كردن تراكتور ( موتور ) كلاچ را قطع و دنده را در وضعيت خلاص يا پارك قرار دهيد . قبل از حركت تراكتور به جلو وعقب نگاه كنيد ، مراقب باشيد كه مانع يا اشخاصي در جلو يا عقب تراكتور نباشند . حركت بچه هاي كوچك قابل پيش بيني نيست ، با به صدا درآوردن بوق به ديگران اخطار دهيد .

انواع حوادث تراكتور :  واژگون شدن  له شدن زير تراكتور  زير گرفتن  سقوط از تراكتور  گير افتادن در شافت محور تواندهي  تصادف با وسايل موتوري ديگر

دلايل واژگون شدن تراكتور

 نيروي ثقل  نيروي گريز از مركز  گشتاور حول محور عقب  اهرم بندي مالبند يا اتصال سه نقطه

توجه : 1. نيروي گريز از مركز متناسب با مجذور سرعت پيشروي تراكتور تغيير مي كند به عبارت ديگر با دو برابر شدن سرعت پيشروي نيروي گريز از مركز چهار برابر شده و امكان واژگوني تراكتور زيادتر مي شود. 2. شعاع چرخش با نيروي گريز از مركز نسبت معكوس دارد به عبارت ديگر چرخش سريع نيروي گريز از مركز و در نتيجه واژگوني تزاكتور را افزايش مي دهد . ادوات سوار تراكتوري مثل بيل جلو كه مركز ثقل تراكتور را بالا ميبرند نيز خطر واژگون شدن تراكتور ناشي از نيروي گريز از مركز را افزايش مي دهند.

توضيح شكل : تاير ها مثل لولا عمل نموده و باعث واژگوني تراكتور بدليل نيروي گريز از مركز مي شوند. نتيجه : براي جلوگيري از واژگوني تراكتور بدليل نيروي گريز از مركز بايستي از سرعت زياد و گردش سريع و بالا بردن مركز ثقل تراكتور جلوگيري كنيم .

-يادآوري : حدود4/3 آسيب هاي واژگوني تراكتور ناشي از واژگون شدن به پهلو است.

توضيح شكل : برخي از واژگوني هاي تراكتورها دلايل واژگوني تراكتور به سمت عقب 1. حركت در دنده سنگين با سرعت بالاي موتور 2. درگير كردن سريع كلاچ 3. شتاب گرفتن سريع خصوصا هنگامي كه از روي شيب بالا مي رويد يا اينكه بار سنگيني را مي كشيد. 4. درگير كردن نيرو به چرخهاي محرك وقتي كه قادر به حركت نيستند يا چرخها درجا مي چرخند. 5. اهرم بندي نامناسب مالبندي يا اتصال سه نقطه هنگام كشش ادوات

توضيح شكل : اتصال بالاتر از حد معمول مالبند ممكن است تراكتور را به سمت عقب واژگون كند .

توضيح شكل : گشتاور محور عقب باعث واژگوني به سمت عقب تراكتور مي شود ، در صورتيكه چرخهاي عقب نتوانند بچرخند يا به جلو حركت كنند .

نكات مورد توجه براي حفظ ايمني از واژگون شدن تراكتور :  چرخ ها را در عريض ترين تنظيم مناسب براي كاري كه انجام مي دهيد قرار دهيد .  قبل از راندن در سرعتهاي زياد حتما پدالهاي ترمز را به هم قفل كنيد .  بر اساس وضعيت كاري سرعت خود را محدود كنيد . مراقب صخره ها ، كنده درختان ، گودال ها و موانع ديگر باشيد .  اجازه جهش كردن به تراكتور را ندهيد ، اين امر باعث ار دست رفتن كنترل فرمان مي شود .  در شرايط لغزنده و نا مناسب آب و هوايي با دقت بيشتري رانندگي كنيد .  كشيدن بارهاي سنگين و ادوات را در سرعت مطمئن انجام دهيد .  در سرپاييني و شيب ها با دنده سنگين و سرعت كم حركت كنيد ، اغلب تراكتورهايي كه از كنترل خارج مي شوند واژگون مي گردند.  در صورت امكان از عبور در شيب هاي تند بپرهيزيد ، تعادل تراكتور در شيب هاي تند كاهش مي يابد ، براي افزايش تعادل تا حد امكان عرض چرخهاي عقب را افزايش دهيد.

توضيح شكل : در شيب ها براي افزايش تعادل تا آنجا كه ممكن است فاصله چزخهاي عقب را افزايش دهيد .

 باركن هاي جلوبند را با احتياط بكار ببريد . چون مركز ثقل بالاتر آمده و توجه بيشتري لازم است .

توضيح شكل : در شيب ها براي كاهش ارتفاع مركز ثقل تراكتور بهمراه جلوبند ، بيل

( باكت) را پايين نگهداريد .

 براي كاهش احتمال واژگون شدن تراكتور به سمت عقب هنگامي كه بار سنگين يا ماشين در گل مانده اي را مي كشيد بهتر است كه از دنده عقب استفاده كرده و از نقطه اتصال جلو تراكتوربا وسيله متصل شويد.

 از كناره هاي رودخانه و چاله ها بدور باشيد . حتي الامكان به اندازه عمق چاله از لبه آن فاصله داشته باشيد.

توضيح شكل : حداقل به انداره عمق چاله از لبه فاصله داشته باشيد .( در محدوده خط برش نباشيد )  بارهاي كشيدني را فقط به مالبند متصل كنيد . هرگز با كشيدني را به محور تراكتور يا يكي از بازوهاي پاييني و يا بازوي مياني اتصال سه نقطه وصل نكنيد. اين كار ممكن است باعث واژگوني تراكتور به عقب شود .  ارتفاع مالبند سه نقطه را محدود كنيد ، كشيدن وسيله را با مالبند اتصال سه نقطه كه بالاتر از 13 تا 17 اينچ ( 33 تا 43سانتيمتر) از سطح زمين فاصله دارد انجام ندهيد .  براي افزايش تعادل از وزنه سنگين كننده استفاده كنيد ، اين عمل براي كشيدن بارهاي سنگين در سربالايي ها براي حفظ تعادل تراكتور توصيه مي شود .

توضيح شكل : يك نوع وزنه سنگين كننده براي حفظ تعادل تراكتور

 هنگامي كه سطح شيب داري را با دنده عقب به پايين طي مي كنيد از ترمز با احتياط استفاده كنيد ترمز سفت و سريع مي تواند باعث واژگون شدن به عقب شود اگر ميخواهيد از سطح شيب داري بالا برويد تراكتور را در حالت معكوس برانيد و پايين آمدن از سطح شيب دار را با حركت جلو انجام دهيد .  براي كشيدن مطمئن در سربالايي برنامه ريزي كنيد .  در صورت گير كردن تراكتور در گل به عقب برانيد.

معرفي ساختار محافظ در مقابل واژگون شدن ROPS(role over protective structure) اين توسعه در جريان دهه 1960 اتفاق افتاد و در سال 1967 به عنوان استاندارد شماره R 306 انجمن مهندسين كشاورزي ايالات متحده ASAE قرار گرفت.از سال 1981 نصب ساختار محافظ در ايالات متحده الزامي شده است .

ساختار فوق براي دستيابي به دوهدف زير مورد توجه قرار  گرفت:

1. محدوديت واژگون شدن تراكتور تا 90 درجه 2. محافظت از راننده در هنگام واژگون شدن بيش از 90 درجه تراكتور توضيح شكل : اهميت ساختار حفاظتي

براي اين منظور دو نوع ساختار بوجود آمدند .  قابهاي محافظ واژگون شدن ، معمولا 2 يا 4 ميله كه متصل به شاسي بودند .  اطاقك ( كابين ) محافظ واژگون شدن ، علاوه از محافظت راننده مزاياي ايمني و سلامتي ديگري نيز دارد از جمله جلوگيري از ورود گرد و خاك بداخل كابين ، كاهش سر وصدا و ارتعاش موتور و جلوگيري از سقوطاجسام و ...

بكارگيري تراكتورهاي مجهز به ساختار محافظ در مقابل واژگون شدن 1. از كمربند ايمني استفاده كنيد . 2. بعد از واژگون شدن همه قطعات آسيب ديده ساختار محافظ را عوض كنيد . 3. همواره گوش به زنگ باشيد ، صداهاي اخطار كننده بيروني از طف ماشين و افراد ديگر و ... ممكن است بوسيله عايق صداگير اطاقك خفه شود ، مراقب باشيد كه اطاقك ممكن است شما را از اين اخطارها جدا سازد بنابراين هميشه گوش به زنگ باشيد . توجه : برخي از اطاقكها فقط به منظور محافظت از باران ، گرما و سرما و... تعبيه ميشوند و استاندارد نمي باشند در نتيجه هنگام واژگون شدتن تراكتور بيفايده هستند . مراقب باشيد . توجه : كمر بند ايمني را فقط هنگامي كه تراكتور مجهز به ساختار حفاظتي است ، استقاده نماييد زيرا در غير اينصورت در موقع ولژگوني تراكتور شانس پرت شدن را نيز از دست مي دهيد .

ساختار حفاظتي از افتادن اجسام (falling object protective structure) )FOPS( در صورت استفاده تراكتور براي قطع و كشيدن در ختان بريده و يا مكانهايي كه خطر افتادن اجسام وجود دارد،نياز به طراحي و تعبيه ساختار حفاظتي ويژه مي باشد كه به آن اصطلاحا FOPS مي گويند ، صفحه اي مشبك بوده كه راننده را احاطه ميكند تا از خطر شاخه درختان ، سنگ و بسته ها و... در امان باشد. سقوط از تراكتور : 1. پله ها و سكوها را تميز و خشك نگهداريد . 2. از روي تراكتور نپريد ، هميشه احتمال گير كردن لباس شما به پدالها و اهرم ها يا ساير قطعات وجود دارد و شايد باعث آسيب ديدگي پاها ، زانو يا پشت شود . 3. براي بالا رفتت بر روي سكوي راننده از دستگيره يا نرده استفاده كنيد. تذكر : در صورت اضافه سوار كردن اشخاص كه خود عملي اشتباه است ، گردش و پرش هاي غير منتظره تراكتور باعث پرتاب شدن و سقوط افراد مي شود . حوادث محور انتقال نيرو ( شافت پي تي او ) استفاده از محور انتقال نيرو بدون محافظ خطرناك است ، بدون اينكه شما متوجه باشيد لباسهاي شما را گير مي اندازد و اگر خوش اقبال باشيد لباس پاره مي شود و بدون آسيب آزاد ميشويد و گرنه در شافت دوار گرفتار شده آسيب جدي مي بينيد .

توضيح شكل : بي توجهي هنگام كارمحور تواندهي بدون محافظ آن آسيب جدي ببار مي آورد توجه : در تراكتور هاي 4 چرخ محرك كمر شكن خطر له شدن شخص بين چرخهاي جلو و عقب در هنگام چرخاندن فرمان وجود دارد ، مراقب باشيد. توجه : هنگام راندگي در جاده هاي عمومي رعايت كليه مقررات راهنمايي و رانندگي و دانستن علائم جاده و ... الزامي است. توجه : هميشه يك جعبه كمكهاي اوليه و كپسول آتش نشاني حداقل 5 پوندي (5/2كيلوگرمي ) بهمراه تراكتورتان داشته باشيد.

نتیجه گیری :  آموزش نقش كليدي در جلوگيري از حوادث و سوانح دارد .  دقت و احتياط شرط لازم كاهش حوادث مي باشد.  بدانيد كه پيشگيري از وقوع حادثه آسانتر ، بهتر و به صرفه تر مي باشد .