ایمنی و حوادث ناشي از كار
ایمنی و حوادث ناشي از كار
حوادث ناشي از كار
فهرست مطالب
1ـ مقدمه
2ـ تعريف حادثه ناشي از كار
3ـ اهميت حوادث ناشي از كار
4ـ علل حوادث ناشي از كار
5ـ بررسي حوادث
6ـ ضريب تكرار حادثه
7ـ ضريب شدت حادثه
8ـ گزارش حادثه
9ـ بررسي روش‌هاي طبقه‌بندي اطلاعات حادثه
10ـ وظايف مقامات رسمي كشور
11ـ وظايف كارفرمايان
12ـ وظايف كارگران
13ـ وظايف كميته‌هاي حفاظت فني و بهداشت كار
14ـ منابع و ماخذ
مقدمه
در روزگاران گذشته حوادث منحصر به سقوط از درخت يا بلندي، ضربه خوردن و مجروح شدن به وسيله حيوانات اهلي و يا وحشي، مسموميت با مواد گياهي يا زهر جانوران و يا مواردي از اين قبيل بود، ولي امروزه با توجه به پيشرفت‌هاي چشمگير در امور صنعتي و امكان استفاده از وسايل مدرن جهت مسافرت، استفاده از نيروي برق و ماشين‌آلات، تماس با مواد شيميايي و غيره، انسان در برابر حوادث بيشماري قرار گرفته است. همه ساله ميليون‌ها حادثه در دنيا اتفاق مي‌افتد. بعضي از اين حوادث باعث مرگ و بعضي باعث از كارافتادگي كلي و يا جزيي مي‌شوند. به‌طور كلي همه حوادث براي قربانيان خود موجب رنج و درد و ضررهاي اقتصادي و مالي هستند.
تعريف حادثه ناشي از كار:
در كتب لغت معمولاً حادثه به معناي رويداد، واقعه و يا پيش‌آمد معني شده و بيشتر منظور عمل و يا اتفاق ناخوشايند و خارج از نظم مي‌باشد كه ممكن است خسارات مالي و يا جاني در بر داشته باشد، بنابر عقيده برخي حادثه اتفاقي است پيش‌بيني نشده و ناگهاني كه بدون مداخله خود شخص، بر اثر يك نيروي خارجي بوجود مي‌آيد و يا به عبارت ديگر آنچه انسان را ناخواسته از مسير زندگي طبيعي منحرف مي‌سازد و براي او ايجاد ناراحتي جسمي و رواني و يا خسارات مالي نمايد حادثه ناميده مي‌شود.
به عقيده«ل.ديويس»، حادثه را مي‌توان«ضعف در جوابگويي و فرار از حالات مخصوص» تعريف كرد. مثلاً تصور كنيم جسم سنگيني از ارتفاع سقوط مي‌كند كسي كه زرنگ‌تر، فهميده‌تر و سريع الانتقال باشد با سرعت فرار مي‌كند و شخص ديگر كه فاقد اين صفات باشد دچار حادثه مي‌گردد.
تعريف حادثه در دايره‌المعارف بين‌المللي كار عبارت است از يك اتفاق پيش‌بيني نشده و خارج از انتظار كه سبب صدمه آسيب گردد.
علاوه بر تعاريف كلي براي حوادث مختلف كه به بدان‌ها اشاره شد، در تعريف حادثه ناشي از كار مي‌توان به آنچه در قانون كار و تأمين اجتماعي آمده است اشاره نمود:
حوادث ناشي از كار عبارت از حوادثي است كه حين انجام وظيفه و به سبب آن براي بيمه شده اتفاق مي‌افتد. مقصود از حين انجام وظيفه تمام اوقاتي است كه بيمه شده در كارگاه، مؤسسات وابسته، ساختمانها و محوطه آن مشغول به كار باشد و يا به دستور كارفرما در خارج از محوطه كارگاه مأمور انجام كاري مي‌شود. ضمناً اوقات رفت و آمد بيمه شده از منزل به كارگاه و يا بالعكس نيز جزو اين اوقات محسوب مي‌شوند. همچنين حوادثي كه حين اقدام براي نجات ساير بيمه‌شدگان آسيب‌ديده و مساعدت به آنان اتفاق مي‌افتد حادثه ناشي از كار محسوب خواهد شد.
اهميت حوادث ناشي از كار:
همه ساله در جهان ده‌ها ميليون كارگر قرباني حوادثي مي‌شوند كه منجر به كشته شدن و يا از كارافتادگي تعداد كثيري از آنها مي‌گردد. بر طبق آمار منتشر شده در كشورهاي پيشرفته صنعتي، سالانه از هر ده نفر كارگر يكي دچار سانحه مي‌شود و در نتيجه اينگونه سوانح، پنج درصد روزهاي كار ملي به هدر مي‌رود. حوادث ناشي از كار از سويي سبب ناراحتي فرد كارگر و يا افراد خانواده‌اش مي‌شود و از سوي ديگر سبب از بين رفتن سرمايه و تزلزل بنيان اقتصادي جامعه مي‌گردد. لذا اينگونه حوادث از ديدگاه‌هاي زير داراي اهميت شايان توجهي مي‌باشند:
1ـ از نظر انساني
هرگونه حادثه ناشي از كار ولو جزئي سبب درد و ناراحتي شخص كارگر و افراد خانواده‌اش مي‌شود. بديهي است در صورتي كه حادثه شديد باشد و منجر به مرگ يا از كارافتادگي دائمي شود اين مسئله اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.
2ـ از نظر اجتماعي
از آنجا كه پيشرفت و ترقي هر اجتماعي بستگي به نيروي كار افراد جامعه دارد، لذا محصول كار هر كارگر نه تنها مايه امرارمعاش زندگي و خانواده اوست بلكه سرمايه و پشتوانه اقتصاد يك جامعه نيز مي‌باشد. چنانكه مي‌دانيم نزديك به 50 تا 60% افراد هر اجتماعي را افراد در سنين كار تشكيل مي‌دهند. ولي در اصل افراد فعال جامعه، مخصوصاً در كشورهاي كم رشد در حدود 25% كل جمعيت مي‌باشند حال اگر از اين تعداد، افرادي نيز به علت حوادث ناشي از كار نتوانند كار خود را انجام دهند اين امر سبب تزلزل در وضع اجتماعي جامعه مي‌گردد.
3ـ از نظر اقتصادي
حوادث به هر صورت و درجه‌اي كه باشد براي كارگر، كارفرما و جامعه زيانهاي اقتصادي دربر دارد. اين زيان‌ها به صورت مستقيم و غيرمستقيم مي‌باشند. از زيانهاي مستقيم مي‌توان از خسارت ناشي از وقفه كار به علت حادثه، هزينه‌هاي درماني و سرانجام خسارات پرداختي در مورد از كارافتادگي موقت، دايم و يا فوت را نام برد. در محاسبه زيانهاي غيرمستقيم كه مقدار آن در تمام كشورها بيش از زيانهاي مستقيم است بايد زيانهاي ناشي از وقفه در كار ساير كارگران به علت كمك كردن به فرد مصدوم، بحث و گفتگو در مورد علت وقوع حادثه، به‌هم ريختن نظم كار پس از انتقال كارگر به بيمارستان تا موقع گماشتن فرد مناسب براي انجام امور، خسارات وارده به ماشين‌آلات و نهايتاً خسارات ناشي از تقليل فعاليت كارگر مصدوم پس از برگشت به كار (در صورت معلوليت) مورد توجه قرار گيرد.
علل حوادث ناشي از كار:
مطالعات و بررسي‌هاي انجام شده نشان‌دهنده اين حقيقت است كه به طور كلي حادثه ناشي از كار علت واحدي ندارد و معلول علل فني و انساني مي‌باشد. اين علل بستگي به نوع كار، محيط شرايط انجام كار و ابزار مورد استفاده دارد و مي‌توان آنها را به دو دسته علل مستقيم و غيرمستقيم تقسيم كرد:
1ـ علل مستقيم
منظور از علل مستقيم عبارت از عللي است كه در به وجود آمدن حادثه سهم اصلي را داراست. با توجه به وضع كار و صنعت مي‌توان اين علل را چنين خلاصه نمود: جابجا كردن كالا، كار با ماشين‌آلات، سقوط اشياء، افتادن كارگر از ارتفاع، استفاده غيرصحيح از ابزار كار، افتادن به علت ليز خوردن، برخورد با مانع، سوختگي و همچنين تصادف با وسيله نقليه در محيط كارگاه و يا هنگام رفت و برگشت به محل كار.
2ـ علل غيرمستقيم
اين علل مستقيماً سبب بوجود آمدن حادثه نيستند بلكه در صورت وجود علل مستقيم، شانس به وجود آمدن حادثه را بيشتر مي‌كنند. اين گروه شامل تمام عواملي است كه باعث خستگي، ناراحتي و نارضايتي كارگر مي‌شوند. مهمترين اين عوامل عبارتند از: نور نامناسب، صداي بيش از حد، عدم تهويه خوب، نامناسب بودن درجه حرارت محيط كار، طولاني بودن ساعات كار، سرعت بيش از حد توليد و نيز عوامل ديگري چون: مسايل خانوادگي، مالي، روابط با كارفرما و سرپرست و غيره. ضمناً بايد توجه داشت كه در كنار اين دو گروه از علل، مسايلي چون كمبود تجربه و مهارت كاري ورعايت نكردن اصول ايمني‌نيز اهميت بسزايي درايجاد حوادث ناشي از كار دارند.
بررسي حوادث:
هدف اصلي از بررسي يك حادثه، جمع‌آوري اطلاعات لازم به منظور تعيين علت و تدوين اصول پيشگيري از بروز حوادث مشابه مي‌باشد. واضح است كه نه تنها كليه حوادثي كه منجر به مصدوميت كارگر مي‌گردد بلكه حوادث ديگري چون واژگون شدن يك جرثقيل يا حوادثي هم كه صدمات جاني در بر ندارد بايد بررسي گردند.
نحوه انجام بررسي در هر مورد بستگي به نوع حادثه دارد و ممكن است منحصراً به سؤال از مصدوم بسنده شود و يا غير از سؤال، بازديد از محل و سرانجام كسب نظريه متخصصين باشد. اطلاعاتي كه در بررسي حادثه بايستي جمع‌آوري شود را مي‌توان به دو دسته تقسيم نمود. دسته اول عبارت از اطلاعاتي در مورد فرد مصدوم، مانند نام، نام‌خانوادگي، سن، جنس، سابقه كار، درجه مهارت، ميزان دستمزد، محل و زمان وقوع حادثه، نوع صدمه و نتيجه آن است و دسته دوم عبارت از اطلاعاتي در مورد نحوه به وقوع پيوستن حادثه مي‌باشد. در صورتي كه حادثه، ناشي از كار با ماشين‌آلات باشد مي‌بايد نوع ماشين، تاريخ ساخت و مدل آن و در صورتي كه ناشي از مواد مصرفي باشد لازم است نوع ماده معلوم شود. علاوه بر اينها بايستي اطلاعاتي در مورد شرايط محيط كار نظير وضعيت روشنايي، تهويه، درجه حرارت محيط كار و غيره جمع‌آوري گردد . در ايران مطابق قوانين موجود براي اينكه كارگر مصدوم بتواند از امكانتات درماني و رفاهي استفاده كند لازم است فرم مخصوصي كه شامل كليه اطلاعات بحث شده در مورد بروز حادثه مي‌باشد بوسيله مسئول ايمني و يا سرپرست كارگاه تكميل شود. از تجزيه و تحليل اين فرم‌ها مي‌توان اطلاعات جامعي در مورد حوادث ناشي از كار به دست آورد. ضمناً براي سهولت بيان امر و بوجود آوردن امكان مقايسه آمارهاي مختلف، معيارهايي از طرف كميته كارشناسان آمار سازمان بين‌المللي كار پيشنهاد گرديده است كه عبارتند از:
1ـ ضريب تكرار حادثه :
منظور از ضريب تكرار حادثه يا ضريب تعداد حادثه يا ضريب فراواني تعداد حوادث و تصادفاتي است كه در مدت معيني (معمولاً يك سال) منجر به ضايعات انساني(اعم از تلفات، نقص عضو جزيي يا كلي و بيماري‌هاي شغلي) مي‌شود و در سازمان مورد بررسي قرار مي‌گيرد. براي محاسبه ضريب تكرار يا تعداد حادثه از فرمول زير استفاده مي‌شود:
|
6 |
= ضريب‌تعدادحادثه(ضريب‌فراواني)
مجموع‌ساعات‌كاركليه‌كارگران‌درهمان‌زمان‌معين
به عقيده صاحب نظران، در صورتي كه ضريب تكرار حادثه در كارخانه و يا كارگاهي بين صفر تا ده باشد، آن كارگاه يا كارخانه از نظر رعايت اصول ايمني و حفاظتي خيلي‌خوب است.
مثال:
كارگاهي داراي پانصد كارگر است كه هر يك از آنها 50 هفته در سال و 48 ساعت در هفته كار مي‌كنند. تعداد حوادث طي يكسال در آن كارگاه عبارت از 60 فقره بوده است. بر اثر بيماري و حوادث و يا به علل ديگر كارگران مدتي معادل 5% كل ساعات كار يعني 60000 ساعت غيبت داشته‌اند. مطلوب است ضريب تعداد حادثه در اين كارگاه؟
000/200/1 = 500 * 50 * 48 = جمع كل ساعات كار كارگران 000/140/1 = 000/60 - 000/200/1 = جمع كل ساعت كار
بنابراين ضريب تعداد يا تكرار حادثه برابر است با:
64/52 = 000/000/1 * 60 = ضريب تعداد حادثه
000/140/1
معناي ضريب تعداد حادثه اين است كه در مدت يك سال، در مقابل هر يك ميليون ساعت كار، تقريباً 53 حادثه اتفاق افتاده است.
تا اينجا فقط تعداد حوادث موردنظر بوده است و با اين ترتيب نمي‌توان دقيقاً حوادث كار را اندازه‌گيري نمود. براي اينكه موضوع
روشن گردد بهتر است ضريب شدت حادثه نيز در نظر گرفته شود.
2ـ ضريب شدت حادثه :(1)
ششمين كنفرانس بين‌المللي آمارگران كار توصيه كرده است كه شدت حادثه به صورت زير محاسبه شود:
مجموع ساعات كار كليه كارگران در همان زمان 1000*روزهاي تلف شده در زمان معين = ضريب شدت حادثه
به‌عبارتي ضريب شدت حادثه يعني تعداد روزهاي تلف شده به مقياس هر هزار ساعت كار.
مثال: اگر در مثال فوق كه براي محاسبه تكرار حادثه ذكر كرديم تعداد روزهاي تلف شده بر اثر 60 حادثه 1200 روز باشد شدت حادثه بدين ترتيب است: 053/1 = 1000 * 1200 = ضريب شدت حادثه
1140000
معناي آن اين است كه در مدت يكسال، در ازاء هر هزار ساعت كار، يك روز تلف شده است.
Severity Rate -1
اگر تعداد ساعات كار سالانه هر كارگر تقريباً 2400 ساعت باشد، تعداد روزهاي تلف شده بوسيلة هر كارگر 4/2 خواهد بود.
محاسبه شدت حادثه، هنگامي كه حادثه باعث از كارافتادگي دايم، قطع عضو، آسيب دائم يك عضو و يا مرگ كارگر شود كمي پيچيده است. در اين موارد ضرايبي وجود دارد كه با استفاده از آنها مي‌توان انواع نقص عضو و مرگ را به ساعات كاري از دست رفته تبديل كرد و در فرمول ضريب شدت حادثه وارد نمود. حداكثر ضريب در مورد فوت بر طبق كنفرانس بين‌المللي آمارگران 7500 روز است
جدول(1) ضرايب عضوها(معلوليت‌ها) را در درجات مختلف به صورت اوقات تلف شده به ساعت برطبق ضوابط و استانداردهاي جهاني نشان مي‌دهد.
جدول 1ـ ارتباط بين معلوليت اعضاء و ساعات كار از دست رفته
اقتباس از كتاب حفاظت صنعتي دانشگاه آزاد اسلامي
مرگ و مير يا از كارافتادگي كلي و دائم 4800 ساعت از دست رفته
قطع بازو از بالاي آرنج 36000 ساعت از دست رفته
قطع بازو از زيرآرنج 28800 ساعت از دست رفته
قطع دست 24000 ساعت از دست رفته
قطع و نقص دائم و كامل شست 4800 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي يك انگشت 2400 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي دو انگشت 6000 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي سه انگشت 9600 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي چهار انگشت 14400 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي شست و يك‌انگشت 9600 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي شست و دوانگشت 12000 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي شست و سه‌انگشت 16000 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي شست و چهارانگشت 19000 ساعت از دست رفته
قطع ران از بالاي زانو 36000 ساعت از دست رفته
قطع ساق از زير زانو 24000 ساعت از دست رفته
قطع يا از كارافتادگي يك شست پا يا بدون ساير انگشتان 24000 ساعت‌ازدست‌رفته
قطع يا از كارافتادگي هر انگشت پا ــ ساعت از دست رفته
كوري كامل يك چشم 14400 ساعت از دست رفته
كوري كامل دو چشم 48000 ساعت از دست رفته
كري كامل يك گوش 4800 ساعت از دست رفته
كري كامل دو گوش 24000 ساعت از دست رفته
مثال:
|
6 |
5/53 = 10 * 61 = ضريب تكرار حادثه
1140000
تعداد روزهاي تلف شده به موجب كنفرانس آمارگران كار عبارت است از:
تعداد روزهاي تلف شده 8700 = 1200 + 7500
در نتيجه شدت حادثه برابر است با:
63/7 = 1000 * 8700 = ضريب شدت حادثه
1140000
به طوري كه مشاهده مي‌شود يك حادثه منجر به مرگ تأثير قابل ملاحظه‌اي بر روي ضريب شدت حادثه دارد در صورتي كه درباره ضريب تكرار حادثه اثر چنداني ندارد.
جدول شماره(2) تعداد روزهاي از دست رفته را كه برحسب از كارافتادگي دائم(كلي و جزئي) تعيين شده است نشان مي‌دهد و براي محاسبه شدت حادثه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
ضريب تكرار يا فراواني حادثه تعداد حوادث را نشان مي‌دهد و ضريب شدت حادثه تعداد روزهاي تلف شده بر اثر حادثه را نشان مي‌دهد، اين دو ضريب در خصوص شرايط حفاظتي كارخانه يا كارگاه اطلاعات ذيقيمتي بدست مي‌دهد. خواه اين اطلاعات بطور جداگانه بررسي گردد و خواه با اطلاعات مربوط به ساير كارخانه‌ها مقايسه شود. در واقع از اين طريق مشخص و معلوم مي‌شود كه تدابير ايمني و بهداشتي كار چه تأثيري در بهبود و پيشگيري از حوادث دارد و آيا اصولاً باعث تقليل سوانح شده است يا خير.
جدول 2ـ روزهاي از دست رفته بر اثر نقص عضو
اقتباس از كتاب حفاظت صنعتي دانشگاه آزاد اسلامي
|
انگشتان دست |
انگشتان پا | ||||||||
|
|
شست |
سبابه |
وسطي |
چهارم |
کوچک |
|
انگشت پا |
چهارانگشت | |
|
بند اول |
300 |
100 |
75 |
60 |
50 |
بنداول |
150 |
35 | |
|
بند دوم |
- |
200 |
150 |
120 |
100 |
بند دوم |
100 |
75 | |
|
بند آخر |
600 |
400 |
300 |
240 |
200 |
بند آخر |
300 |
150 | |
|
استخوان کف دست |
800 |
600 |
500 |
450 |
400 |
استخوان کف دست |
600 |
350 | |
|
مچ دست |
300 |
مچ پا |
2400 | ||||||
|
دست |
پا |
| |||
|
بازو |
4500 |
ران |
4500 |
کوری يک چشم |
1800 |
|
ساعد |
3600 |
ساق |
3000 |
کوری هردوچشم |
6000 |
|
مرگ يا ازکارافتادگي دائم |
6000 |
کری يک گوش |
600 | ||
|
کری هردو گوش |
3000 | ||||
|
فتق غير غابل علاج |
85 | ||||
نسخه‌اي از گزارش بايد در كميته فرعي حفاظت فني و بهداشت كار كارگاه بايگاني شود. در صورت لزوم گزارش حادثه بايد توسط كارفرما يا نماينده رسمي اويا هر شخص ديگري كه نمونه امضاي او به شعبه سازمان تأمين اجتماعي معرفي شده است به آن سازمان ارسال گردد، آن سازمان نيز بلافاصله وصول گزارش را با ثبت در دفتر مخصوص اعلام مي‌نمايد. اگر شواهد و دلايل قطعي مويد صحت مندرجات گزارش، منطبق با تعريف قانوني حادثه وجود داشته باشد اين مسئله توسط مسئول فني در هامش گزارش درج مي‌گردد و در غير اينصورت فوراً نسبت به اعزام بازرس فني به محل اقدام مي‌گردد.
در تهيه گزارش حادثه بايستي توجه داشت كه تأخير در انجام تحقيق و بازرسي فني به لحاظ از بين رفتن آمار و علائم حادثه، بررسي و اظهارنظر در مورد حادثه را با اشكال مواجه مي‌كند. براي تكميل اطلاعات پرونده علاوه بر گزارش مي‌توان نقشه، عكس، فيلم و غيره نيز تهيه نمود.
بررسي روش‌هاي طبقه‌بندي اطلاعات
براي شناخت علمي حوادث ناشي از كار و تجزيه و تحليل بروز آن و سرانجام تدوين اصول پيشگيري در سطح كارخانجات و در مقياس ملي بايد حوادث را طبقه‌بندي نمود. مشهورترين طبقه‌بندي‌ها كه در بيانيه دهمين كنفرانس جهاني آمارشناسان كار توصيه شده است عبارتند از:
الف) طبقه‌بندي براساس انواع فعاليت اقتصادي:
در اين تقسيم‌بندي فعاليت‌هاي اقتصادي به 32 دسته تقسيم مي‌شوند.(مانند صنايع نساجي، صنايع شيميايي نفت، زغال‌سنگ، لاستيك، پلاستيك، حمل و نقل و انبارداري و...)
ب) طبقه‌بندي براساس نوع حادثه:
در اين طبقه‌بندي انواع وقايعي كه مستقيماً سبب آسيب‌ديدگي مي‌شوند به 9 دسته به شرح زير تقسيم مي‌شود:
1ـ سقوط اشخاص
1-1ـ سقوط اشخاص از ارتفاعات(ساختمان، داربست، نردبان، ماشين، وسيله نقليه و در گودي‌ها(چاه، نهر، محل خاك‌برداري شده، گودال‌هاي زمين)
2-1ـ سقوط اشخاص در سطح كف(زمين خوردن‌ها)
2ـ سقوط اشياء
1-2ـ سرخوردن و نشست(زمين، صخره، سنگ و برف)
2-2ـ فرو ريختن(ساختمان، ديوار، داربست، نردبان، بسته‌هاي كالا).
3-2ـ سقوط اشياء در حال جابجا كردن آنها.
4-2ـ ساير موارد سقوط اشياء.
3ـ راه رفتن، تصادم با اشياء(به استثناي سقوط اشياء):
1-3ـ راه رفتن روي اشياء.
2-3ـ تصادم با اشياء ساكن.
3-3ـ تصادم با اشياء متحرك.
4-3ـ تصادم با اشياء متحرك(قطعات و ابزارهاي معلق).
4ـ گير كردن و قرارگرفتن بين اشياء:
1-4ـ گير كردن در يك شي.
2-4ـ گير كردن در ميان شي ساكن يا متحرك.
3-4ـ گير كردن ميان اشياء متحرك(به استثناي اشياء معلق يا سقوط اشياء)
5ـ كارهاي سنگين و تلاش بيش از حد يا انجام حركات افراطي و نادرست:
1-5ـ تلاش زياد براي بلند كردن اشياء.
2-5ـ حركات سنگين در هل دادن يا كشيدن اشياء.
3-5ـ حركات سنگين براي جابجا كردن يا پرتاب اشياء.
4-5ـ حركات افراطي و نادرست.
6ـ برخورد يا ارتباط با حرارت غيرمتعارف:
1-6ـ در معرض گرما قرار گرفتن(جريان محيط).
2-6ـ در معرض سرما قرار گرفتن(جريان محيط).
3-6ـ برخورد با مواد يا اشياء گرم.
4-6ـ برخورد با مواد يا اشياء خيلي سرد.
7ـ برق‌گرفتگي
8ـ برخورد يا ارتباط با مواد يا پرتوهاي زيان‌آور:
1-8ـ برخورد از طريق استنشاق، بلعيدن يا جذب مواد مضر.
2-8ـ در معرض پرتوهاي غير يون‌زا قرار گرفتن.
3-8ـ در معرض ساير پرتوهاي غير يون‌زا قرار گرفتن.
9ـ ساير انواع حادثه كه در جاي ديگر طبقه‌بندي نشده است و حوادثي كه درباره آنها اطلاعاتي در دست نيست:
1-9ـ ساير انواع حوادثي كه در جاي ديگر طبقه‌بندي نشده‌اند.
2-9ـ حوادثي كه به‌علت فقدان اطلاعات كافي طبقه‌بندي نشده‌اند.
ج) طبقه بندي براساس عامل(مادي) حادثه
در اين طبقه بندي عامل حادثه كه منظور عامل مادي است به 6 دسته به شرح زير تقسيم مي‌شوند:
1ـ ماشين‌ها:
1-1ـ مولدهاي حركت به استثناي موتورهاي الكتريكي.
2-1ـ ماشين‌هاي انتقال حركت.
3-1ـ ماشين‌هاي فلز كاري.
4-1ـ ماشين‌هاي چوب و مشابه آن.
5-1ـ ماشين‌آلات كشاورزي.
6-1ـ ماشين‌آلات معدن.
7-1ـ ساير ماشين‌آلات.
2ـ وسايل حمل و نقل و بالابرنده:
1-2ـ وسايل و ماشين‌هاي بالابرنده.
2-2ـ راه‌آهن(وسايل نقليه ريلي).
3-2ـ ساير وسايط نقليه به استثناي راه‌آهن.
4-2ـ وسايل حمل و نقل هوايي.
5-2ـ وسايل حمل و نقل آبي.
6-2ـ ساير وسايل حمل و نقل.
3ـ ساير وسايل:
1-3ـ ظروف تحت فشار.
2-3ـ تنورها، ديگ‌ها، كوره‌ها.
3-3ـ تأسيسات برق(مولدهاي برقي) به استثناي ابزارهاي برقي.
4-3ـ تأسيسات خنك‌كننده.
5-3ـ ابزارهاي برقي.
6-3ـ دستگاهها، ابزارها، وسايل به استثناي ابزارهاي برقي.
7-3ـ نردبان‌ها و پله‌هاي متحرك.
8-3ـ داربست‌ها.
9-3ـ ساير وسايل(طبقه‌بندي نشده در جاي ديگر).
4ـ مواد، عناصر و پرتوها:
1-4ـ مواد منفجره.
2-4ـ گرد و غبار، گازها و موادشيميايي به استثناي مواد منفجره.
3-4ـ قطعات معلق در هوا.
4-4ـ پرتوها.
5-4ـ ساير مواد و وسايلي كه در جاي ديگر طبقه‌بندي نشده‌اند.
5ـ محيط كار:
1-5ـ خارج از محيط كارگاه.
2-5ـ داخل محيط كار.
3-5ـ زيرزمين.
6ـ ساير عوامل:
1-6ـ حيوانات.
2-6ـ ساير عوامل.
3-6ـ ساير عوامل نامشخص(به علت فقدان اطلاعات).
د) طبقه‌بندي حادثه براساس ماهيت آسيب‌ديدگي
طبقه‌بندي زير براي ماهيت آسيب‌ديدگي توسط دهمين كنفرانس جهاني آمارشناسان توصيه شده است و كاربرد آن فقط در مورد حوادث ناشي از كار بوده و قابل استفاده در بيماري‌هاي ناشي از كار نمي‌باشد.
1ـ شكستگي‌ها
2ـ در رفتگي‌ها
3ـ كوفتگي‌هاي مفصلي و ضرب‌ديدگي‌ها
4ـ صدمات و آسيب‌ديدگي‌هاي داخلي
5ـ قطع عضو و از دست دادن عضو
6ـ ساير زخم‌ها
7ـ آسيب‌ديدگي‌هاي سطحي
8ـ كوفتگي‌ها و له‌شدگي‌ها
9ـ سوختگي‌ها
10ـ مسموميت‌هاي حاد
11ـ اثرات هوا روشنايي و شرايط مرتبط با آن.
12ـ خفگي
13ـ برق گرفتگي
14ـ اثرات پرتوها
15ـ آسيب‌ديدگي‌هاي متعدد
16ـ ساير آسيب‌ديدگي‌ها
ه) طبقه‌بندي براساس محل آسيب‌ديدگي در بدن
و) طبقه‌بندي براساس ميزان از كارافتادگي
ح) ساير ضوابط طبقه‌بندي:
براي برطرف كردن نارسائيهاي موجود در طبقه‌بنديهايي كه از طرف مجامع بين‌المللي عنوان شده است، حوادث را مي‌توان بر اساس ضرورت‌هاي خاص، به‌ويژه در تحقيقات بر مبناي زير طبقه‌بندي نمود.
اينگونه‌طبقه‌بنديهامي‌تواندراهگشاي‌بسياري‌ازتصميم‌گيريهاي مسئولين ايمني و بهداشت باشد مانند طبقه‌بندي بر مبناي جنس، سن، شغل، مهارت حرفه‌اي، مدت اشتغال، سطح سواد، روزهاي هفته، ماه، سال، ساعت وقوع حادثه، وسعت كارگاه و.... .
حوادث و سوانح ناشي از كار و صنعت و طرق پيشگيري از آنها:
حوادث ناشي از كار سبب درد، رنج و در بعضي از موارد موجب مرگ كارگر و زيانهاي فراوان مالي و كاهش سطح توليد مي‌شود، بنابراين يك زيان ملي به شمار مي‌آيد(حتي اگر كليه زيانهاي وارده نيز از طرف شركت‌هاي بيمه پرداخت شود) با اين تعريف در مي‌يابيم كه پيشگيري از حوادث ناشي از كار، از نظر فردي و اجتماعي و اقتصادي داراي اهميت خاصي است كه در نيل به اين هدف بايد همكاري همه جانبه‌اي بين مسئولين و مقامات رسمي كشور، كارفرمايان، كارگران، پزشك متخصص بهداشت كار، كميته‌هاي ايمني و حفاظت فني و ساير افراد ذيربط وجود داشته باشد كه اهم وظايف هر يك را يادآور مي‌شويم.
وظايف مقامات رسمي كشور:
براي حفظ مصالح ملي، ايمني محيط كار، پيشرفت كار و صنعت، مقامات رسمي كشور بايد مسائلي چند را مورد توجه قرار دهند كه مهمترين آنها عبارتند از:
1ـ مقامات دولتي و به‌ويژه مسئولين وزارت كار و اموراجتماعي موظف به تدوين قوانين و آئين‌نامه‌هاي مربوط به حفاظت و پيشگيري از حوادث مي‌باشند. تدوين اينگونه آئين‌نامه‌ها به شوراي‌عالي حفاظت فني محول گرديده است كه اين شورا مي‌تواند در صورت لزوم به تشكيل كميته‌هاي مركب از كارشناسان بصير و مطلع براي تهيه آئين‌نامه‌هاي لازم اقدام كند.
2ـ وزارت كار با توجه به موازين و استانداردهاي بين‌المللي و شرايط كشور موظف به تعيين استانداردها و موازين مختلف درمورد محيط‌هاي كار و غيره مي‌باشد.
3ـ وزارت كار موظف است با انتصاب بازرسان كارآزموده بر نحوه اجراي مواد قانون كار و آئين‌نامه‌هاي مربوط نظارت نمايد. وظيفه اين افراد علاوه بر بازرسي و تعيين اشكالات كار، راهنمايي كارفرمايان در رفع نواقص است.
4ـ وزارت كار موظف است كه آمار مربوط به حوادث ناشي از كار را جمع‌آوري و تحليل كند.
5ـ آموزش مسايل مربوط به بهداشت شغلي و حفاظت صنعتي در برنامه‌هاي دانشگاهي و مدارس عالي.
6ـ برگزاري دوره آموزشي براي كارگراني كه مي‌خواهند تصدي مشاغل خاص و پرخطر را به عهده بگيرند.
7ـ تشكيل نمايشگاه‌هاي دائمي و يا سيار، جهت آشنا ساختن كارگران و كارفرمايان و يا ساير مسئولين به مسائل مربوط به حفاظت و بهداشت كار.
8ـ تهيه و توزيع پوسترهاي مربوط به پيشگيري از حوادث.
9ـ با توجه به اينكه درمان فوري و مناسب مي‌تواند از عوارض وخيم حادثه بكاهد، لذا مسئولين تأمين خدمات درماني كشور كه مسئول تأمين نيازهاي درماني و بهداشتي كارگران نيز مي‌باشند، بايد با ايجاد درمانگاه‌ها و بيمارستانها و تأمين سرويس‌هاي آمبولانس اين امور را مورد توجه قرار د
وظايف كارفرمايان:
با گذشت زمان تعداد كثيري از كارفرمايان به اهميت پيشگيري از حوادث پي برده و متوجه مي‌شوند كه صرف هزينه براي پيشگيري نه تنها تحميلي بر بودجه و هزينه‌هاي كارخانه نيست بلكه در اصل سبب بالارفتن توليد و سود نيز مي‌گردد. به استناد قوانين و آئين‌نامه‌هاي تدوين شده توسط وزارت كار، كارفرمايان موظف به انجام پاره‌اي وظائف در محيط‌كارمي‌باشند كه موارد زير از آن جمله‌اند:
1ـ تهيه و تدارك وسايل كاري و حفاظتي استاندارد و متناسب با نوع كار.
2ـ نظارت در امر استفاده كارگران از وسائل حفاظتي.
3ـ ايجاد مراكز بهداشت كار. 4ـ تشكيل كميته‌هاي حفاظت. 5ـ تهيه جعبه كمك‌هاي اوليه.
6ـ اقدامات لازم براي جلوگيري از وخامت وضع حادثه ديده در صورت بروز سوانح.
وظايف كارگران
گرچه كليه سازمان‌هاي دولتي، كارفرمايان و ساير مسئولين سعي دارند تا محيط كاري مطابق با اصول و استانداردهاي بهداشتي و حفاظتي بوجود آورند و ميزان حوادث را به حداقل ممكن تقليل دهند ولي بررسي علل پيدايش حوادث ناشي از كار، نمايانگر اين حقيقت است كه معمولاً خود كارگر عامل اصلي در بوجود آمدن حادثه است. بنابراين براي پيشگيري از وقوع حوادث بايد اصول و نكاتي را رعايت كند كه اهم آنها عبارتند از:
1 ـ قبل از شروع به كار روزانه از وسائل كار، ماشين‌آلات و ابزاري كه با آن سر و كار دارد و همچنين از وسائل حفاظتي يك بازديد كلي به‌عمل آورد.
2ـ از خطرات كار خود آگاه بوده و طرق پيشگيري و حفاظت از آنها را بداند.
3ـ به‌طرز استفاده از وسائل ايمني و حفاظت فردي آگاه بوده و از آن در موقع كار استفاده نمايد.
4 ـ از لباس كار مناسب استفاده نمايد.
5ـ به علت عجله و شتاب و زود به پايان رساندن كار، خود را به خطر نياندازد.
6ـ چون ممكن است بي‌دقتي كارگري سبب بروز حادثه و خطر براي سايرين شود لذا احساس مسئوليت حفظ جان ديگران نيز بايد مورد توجه قرار گيرد.
7 ـ با توجه به اينكه كارگران قديمي و با تجربه هميشه سرمشق كار براي كارگران جوان و مبتدي مي‌باشند. لذا اين گروه كارگران نيز بايستي هميشه در رعايت اصول ايمني و حفاظت دقت نموده و به‌علت داشتن مهارت و آشنايي كار، بي‌توجهي به نكات ايمني ننمايند.
8 ـ كارگراني كه در ارتفاع كار مي‌كنند از كمربندهاي ايمني استفاده نمايند.
9 ـ كارگراني كه در معرض خطر سقوط اجسام هستند از كلاه و كفش‌هاي حفاظتي استفاده نمايند.
11 ـ به هنگام كار در جاهايي كه خطر برق‌گرفتگي وجود دارد از كفش و دستكش‌هاي مخصوص استفاده نمايند.
12 ـ از انجام كارهاي خطرناك در صورت داشتن ناراحتي فكري خودداري و مشكل را با مسئول مربوطه جهت تعيين جانشين در ميان بگذارند.
وظايف كميته‌هاي ايمني و حفاظت فني:
به منظور پيشگيري از حوادث و تأمين ايمني بيشتر، بر طبق مفاد آئين‌نامه حفاظت كارگاه‌ها كه به تصويب شوراي عالي حفاظت فني و وزارت كار رسيده است، در كارگاه‌هايي كه بيش از 25 نفر كارگر و يا با داشتن كمتر از 25 نفر كارگر نوع كار آنها ايجاب مي‌نمايد، كارفرما ملكف است كميته‌اي به نام كميته حفاظت فني و بهداشت كار، با عضويت اعضاء ذيل تشكيل دهد:
1ـ كارفرما يا نماينده تام‌الاختيار او
2ـ نماينده شوراي اسلامي كار يا نماينده كارگران كارگاه
3ـ مديرفني و در صورت نبودن او يكي از سراستادكاران كارگاه
4ـ مسئول حفاظت فني
5ـ مسئول بهداشت حرفه‌اي
تبصره 1: مسئول حفاظت فني ميبايستي ترجيحاً از فارغ‌التحصيلان رشته حفاظت فني و ايمني كار باشد.
تبصره 2: مسئول بهداشت حرفه‌اي ميبايستي ترجيحاً فارغ‌التحصيلان بهداشت حرفه‌اي يا پزشك عمومي مورد تأييد مركز بهداشت شهرستان باشد.)
اين كميته بايد حداقل ماهي يكبار تشكيل جلسه دهد و رونوشت صورتجلسه را نيز به اداره كل كار محل ارسال دارد. طبق اين آئين‌نامه وظايف كميته حفاظت فني و بهداشت كار كارگاه‌ها در رابطه با حوادث و پيشگيري از آنها به قرار زير است:هند.
1ـ بازرسي دقيق و مستمر از كليه قسمت‌هاي مختلف كارگاه و پيشنهاد تغييرات و تأسيسات لازم به كارفرما براي ايجاد محيط مطمئن و سالم به‌منظور جلوگيري از وقوع حوادث احتمالي.
2ـ تعيين خط مشي حفاظتي كارگاه.
3ـ تعليم و آشنا ساختن كارگران به رعايت مقررات و دستورهاي حفاظتي و ايجاد علاقه و روح همكاري در امر حفاظت و بهداشت كار در محيط كار.
4ـ اشتراك مساعي با بازرسان كار در اجراي دقيق و كامل آئين‌نامه‌هاي مربوط به حفاظت و بهداشت كار.
5ـ تهيه آمار حوادث كار و تجزيه و تحليل آنها و اتخاذ تدابير لازم به منظور جلوگيري از وقوع نظاير آنها.
6ـ تهيه دستورالعمل‌هاي لازم براي كار مطمئن و سالم با دستگاهها و ماشين‌هاي مربوطه.
7ـ تشويق كارگران و كساني‌كه در امرحفاظت علاقه‌وجديت‌به‌خرج‌مي‌دهندوتوبيخ افرادي‌كه در اين مورد قصور و سهل‌انگاري مي‌كنند.
8ـ تهيه نظام‌نامه‌هاي داخلي حفاظتي و بهداشتي كارگاه و نظارت بر اجراي آن.
علاوه بر وظايف ياد شده، افراد كميته حفاظت مي‌توانند در عمليات نجات و امداد عامل مؤثري باشند. بدين منظور لازم است كه كمك‌هاي اوليه بخصوص حمل آسيب‌ديده به آنها آموخته شود. همچنين كميته حفاظت در صورت لزوم مي‌تواند كميته‌هاي فرعي با شركت يكي از اعضاء خود و استادكار قسمت مربوطه و يكي از كارگران همان قسمت تشكيل دهد.
منابع و مآخذ:
1ـ ايمني و حفاظت فني تأليف: دكتر نادر نبهاني
2ـ بهداشت كار تأليف: مهندس پريوش
حلم‌سرشت و مهندس اسماعيل دل‌پيشه.
3ـ جزوه حوادث ناشي از كار مركز تحقيقات و تعليمات حفاظت كار
ایمنی :
تعریف ایمنی عبارت است از میزان درجه دور بودن از خطر، واژه (Hazard) که در تعریف علمی ایمنی آمده است، در واقع شرایطی است که دارای پتانسیل رساندن آسیب به کارکنان، تجهیزات و ساختمانها، از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک وظیفه از پیش تعیین شده می باشد.
هنگامی که (Hazard) وجود دارد امکان وقوع اثرات منفی یاد شده وجود خواهد داشت.
کلمه (Danger) گویای قرارگرفتن در معرض یک (Hazard) است، یه این ترتیب ایمنی متضاد (Danger) بوده است، و در صدد حذف خطرات بالفعل موجود در محیط کار می باشد.
ایمنی به طور صد در صد و متعلق وجود ندارد و عملا هم هیچگاه حاصل نخواهد شد از اینروست که گفته می شود ایمنی حفاظت نسبی در برابر خطرات است.
منظور از ایمن و غیر ایمن چیست؟
یک مکان، یک کار معین و یا یک دستگاه زمانی ایمن انگاشته می شود که احتمال خطر مرگ، مجروح شدن و یا ابتلا به بیماری برای کسانیکه در آنجا بوده یا با آن دستگاه کار می کنند در حد قابل قبول پایین باشد. به طور کلی، میتوان چنین گفت که میزان خطر قابل قبول با پایین آمدن سطح ایمنی، افزایش و با افزایش سطح ایمنی کاهش می یابد. در واقع بهداست حرفه ای بیماریها را کاهش می دهد و ایمنی صنعتی به کاهش تمام خطرات می پردازد.
مهندسی ایمنی صنعتی:
با توجه به تعریف ایمنی، مهندسی ایمنی عبارت است از " مقررات یا نظامی که برای کاهش وقوع حوادث از طریق حذف یا کنترل خطرات بکار می روند ) در مهندسی ایمنی صنعتی مسائلی که ایمن کردن محیط کار مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از: الف- پیشگیری از حوادث ب- عوامل انسانی ج- طراحی و جا نمایی دستگاهها و تجهیزات د – مدیریت و راهبری ایمنی ه – آموزش و – بازرسی
حیطه فعالیت مهندسی ایمنی امروزه گسترده تر شده است و به شاخه ها و گرایشهای گوناگون دانشگاهی گسترش یافته است که عبارت است از : 1- مدیریت خطر 2- پیشگیری از خطرات 3- مهندسی آتش سوزی 4- کنترل خطر
مدیریت و راهبری ایمنی:
مدیریت، مسئول ایمنی و بهداشت کارکنان است، همانگونه که یک مدیر برای بهره وری وسود آوری مسئولیتی سنگین دارد، در مورد ایمنی و بهداشت نیز چنین وضعیتی صادق است تولید از دست رفته ممکن است از طریق بهبود مدیریت مجددا بدست آید. اما هیچ راهی برای جبران تلفات انسانی که در نتیجه بروز حوادث حاصل می شود، وجود ندارد. این نکته مورد توافق متخصصان علم مدیریت است که تنها 15 درصد از مشکلات سازمان یا کارخانه ممکن است بوسیله کارکنان حل و کنترل شود، در صورتیکه 85 درصد این مشکلات را می توان از طریق مدیریت مهار کرد.
عوامل اصلی در مدیریت ایمنی:
1- برنامه ریزی ایمنی 2- سازماندهی ایمنی و فعالیت های آن 3- هدایت برنامه های ایمنی 4- کنترل عملکرد ها و نتایج حاصله
بهداشت و ایمنی :
بهداشت به معنای مصون داشتن کارکنان از بیماری و سالم نگهداشتن وضعیت جسمانی و روانی آنهاست ایمنی به معنای محافظت کردن کارکنان از آسیبهای مربوط به حواد کاری است. این عوامل حائز اهیمت است، زیرا کارکنانی که از سلامتی برخوردارند و در محیطی ایمن کار می کنند ثمر بخش ترند. به این دلیل مدیران آینده نگر، حامی برنامه های پیشرفت بهداشت و ایمنی هستند. امروزه به دلیل ملاحظات قانونی تمام سازمانها موظف به مراقبت بهداشت و ایمنی کارکنان خود هستند.
ایمنی در افزایش بهره وری :
لازم به ذکر است که اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای نیز علاوه بر اثرات غیر مستقیم بر بهره وری و بازده اقتصادی واحدهای صنعتی، بطور مستقیم بر این موارد تأثیر دارد.
بطور کلی خسارات مالی یا جانی، عواقب و پیامدهای منفی تمامی حوادث صنعتی را تشکیل می دهند.
بنابراین وقوع حوادث یا سبب آسیب دیدن دستگاهها و تجهیزات مواد خام، مصولات یا محیط کار می شود و یا صدمات غیر قابل جبران جسمی و جانی را به همراه خواهد داشت.
مزایای توجه به رعایت اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای به شرح زیر است :
برای کارگر :
1- افزایش روحیه 2- کاهش فشار کار 3- کاهش جراحات و صدمات 4- کاهش حوادث 5- افزایش راحتی 6- افزایش حفظ رفاه و سلامتی 7- افزایش سطح بهداشت کار
برای کارفرما :
1- کاهش حوادث 2- افزایش کیفیت محصول 3- افزایش کارایی کارکنان 4- کاهش خطاها 5- کاهش مخارج درمانی کارگران 6- استفاده بهتر از نیروی انسانی 7- کاهش مخارج تولید.
حفاظت و ایمنی :
وظیفه مدیریت در امر حفاظت و ایمنی در محیط کار چیست؟
لازم است مدیران و کارفرمایان به اهمیت و ارزش حفاظت صنعتی پی ببرند. باید از زیانهای مادی ناشی از حوادث صنعتی (اعم از مستقیم و غیر مستقیم) آگاهی داشته باشند مضافا" از همه مهمتر به ارزش و منزلت عامل انسانی و سلامت او توجه کند. لازم است مدیریت بر تمام کارکنان و محیط کار تأثیر داشته باشد وعوامل ایمنی محیط را که در کم کردن حوادث مؤثرند به نحو مطلوب بشناسند و کوشش و توان خود را در حفظ و سلامت کارکنان و ماشین آلات به نحو مطلوب مصرف کند.
ایمنی محیط کار :
ایمنی شرایطی است که منابع انسانی را از عوامل مضری که می تواند سلامتی آنان را به خطر اندازد، مصون می دارد مسئولیت عمده ایمن سازی محیط کار به عهده مدیران سطوح بالای سازمان بویژه مدیران پرسنلی است. البته اهمیت همکاری کلیه کارکنان را در محیط امن نمی توان نادیده گرفت.
بعبارت دیگر ایمنی کار عبارت است از : فراهم آوردن موجباتی که از بیماریها و حوادث ناشی از کارهای صنعتی جلوگیری می کند. یعنی هر چه تعداد حوادث ناشی از کار کمتر باشد می توان گفت که ایمنی بیشتری در محیط کار وجود دارد.
حوادث ناشی از کار:
هر سال میلیونها حادثه ناشی از کار در دنیا اتفاق می افند. برخی از این حوادث باعث مرگ و برخی دیگر موجب از کار افتادگی موقت می شوند که ممکن است ماهها دوام یابد. حوادث ناشی از کار سبب ناراحتی افراد بشر و زیانهای اقتصاد می گردند. و جامعه متحمل خسارات فراوان می شود. به همین جهت جلوگیری از آنها وظیفه ای مهم و اساسی است.
الف- تعریف حادثه :
آنچه انسان را ناخواسته از مسیر زندگی طبیعی منحرف ساخته و برای او ناراحتی جسمی و روانی و یا خسارات مالی ایجاد نماید، حادثه نامیده می شود. در دایره المعارف سازمان بین المللی کار ، حادثه چنین تعریف شده است : (( حادثه عبارت است از یک اتفاق پیش بینی نشده و خارج از انتظار که سبب صدمه و آسیب گردد )) تعریف حادثه ناشی از کار عبارت است از حادثه ای که در حین انجام کار و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می افتد. مقصود از حین انجام کار تمامی اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه، مؤسسات وابسته، ساختمانها و محوطه آن مشغول کار باشد، یا بدستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه مأمور انجام کاری می شود. ضمنا" تمام اوقات رفت و آمد بیمه شده از منزل به کارگاه و بالعکس جزء اوقات کار محسوب می شود.
دلایل ایجاد حوادث :
حوادث معمولا نتیجه شرایط و یا عملیات نامطمئن و نا ایمن است شرایط نا ایمن شامل استفاده از تجهیزات بد طراحی شده و غیر مجهز، محیط پر خطر به عنوان نمونه، لیز بودن زمین بدلیل ریختن آب، یا ابزار و تجهیزات قدیمی و مستهلک است. عملیات نامطمئن و نا ایمن است از سوی کارکنان و بدلیل استفاده نامناسب از ابزار و تجهیزات است. باید توجه داشت که تمام عملیات غیر ایمن منتهی به حادثه در محیط کار نمی شود و تمام حوادث به آسیب و صدمه ختم نخواهد شد بسیاری از مسئولین رسیدگی و بررسی حوادث معتقدند که اکثر حوادث در نتیجه خطای انسانها بوجود می آیند. البته حوادثی نیز بدلیل نقص ابزار و تجهیزات یا محیط کاری نا ایمن رخ داده است. اما در بیشتر موارد به مزایای ایمنی ابزار و تجهیزات و محیط مطمئن از سوی کارکنان توجهی نشده ، یا توصیه های ایمنی و احتیاط های لازم نادیده گرفته شده اند.
ب- انواع روش طبقه بندی حوادث :
حوادث ناشی از کار را می توان به روشهای گوناگونی طبقه بندی نمود :
1- حوادث بر حسب افراد بوجود آورنده طبقه بندی می گردند، مانند : مدیر ، استاد کار و کارگر
2- حوادث را بر حسب علل آنها طبقه بندی می نمایند. مانند: ماشین آلات ترابری ، انفجار و آتش سوزی و مواد سمی
3- حوادث را بر حسب کیفیت عملی که باعث حادثه گردیده، طبقه بندی می کنند، مانند: برداشتن حفاظ از روی دستگاه، عدم احتیاط لازم هنگام کار و راه اندازی دستگاه بدون اجازه.
4- حوادث را بر اساس شرائط محیط بوجود آورنده طبقه بندی می کنند، مانند: عدم روشنایی کافی، تهویه نامناسب، سر و صدا در محیط کار
ج- روشهای پیشگیری از حوادث :
1- وضع مقررات قانونی 2- تعیین اصول و میزانها 3- بازرسی 4- تحقیقات فنی
5- تحقیقات پزشکی 6- تحقیقات روانشناسی 7- تحقیقات کاری 8- آموزش
9- راهنمایی و تشویق 10- مزایای مالی 11- تشکیل کمیته حفاظت و بهداشت کار در