HSE و بهداشت حرفه ای

مقدمه:

یکی ازتکنیک های بسیارجدید درارزیابی خطرهای موجود در محیط کار ،آنالیز درخت ارزیابی پروژه PETمی باشد .این طرح به صورت کلی،اقتباسی ازبرنامه های توسعه یافته در فرماندهی هوایی نیروی هوای آمریکادرسال1988(TAC) است .البته اساس کارانجمن ایمنی TAC،پی گیری و مدیریت و پیاده سازی درخت ریسک MORT وانجام آموزش های پایه ای برای چند سال بوده است.جدول MORT همانند ابزاری در دست محققان حوادث با ارزش بسیاری داشت .این مطلب به نظر می رسید که افراد ذیصلاح تمایل به استفاده هرچه بیشتراین تکنیک در بیشتر حوادث ناگواری که قبلاًدر مورد آن ها تحقیق به عمل آمده بود شدند .بنابراین یک ابزارمناسب جهت استفاده در انواع MORT و رسیدن به اهداف آن بود اماکسی که می خواست سریع و به سادگی این تکنیک را یادبگیرد تاازآن بهره بگیرد باید درخواست خودرا به نیروی هوایی اعلام می کرد تا تنهاتوسط مامورین تحقیق حوادث انتخاب می شد .اما زمانی فرا رسید که این برنامه در سیستم تجزیه و تحلیل ،حفاظت از حوادث ناگوار جنگلی –نظامی(COMPAS) رشد یافت .که این تکنیک در دو جدول آنالیزی آورده شده؛یکی در جدول که اساساً  COMPAS  Aاست كه بخش بزرگ و مثبت آن ،درخت نمایشگر فراگیر در قسمت های سازماندهی شده درانواع شاخه های TAC بود؛ازپای درامدن سازمانی و بعد از آن ازپای درامدن افراد ،فرایند ها و وسایل و سخت افزار ها برای بخش های مخصوص سازمان دهی شده بود.در جدول COMPAS B درخت تحلیلی شامل ارزیابی معیارها برای به کاربسته شدن در جمعیت و منافع کارکنان و فرایند ها و یا وسایل و شناسایی سخت افزارها یااقلام انتخاب شده برای ارزیابی در جدول A می بود که می توانست همانند بازرسی ازیک حادثه و تحقیق درآن یاابزارهای مربوط به آمادگی عملیاتی استفاده شود.

در سال 1989مفهوم کلی ؟برنامه های یکپارچه و جامعی دردوره‌های شغلی در نیرو‌های هوایی آمریکا بود و جدول COMPAS Bبرای استفاده های عمومی همانند درخت ارزیابی پروژه PETتجدید نظر شده بود .یک سال بعد PETتوسط NASA در مرکزفضای جانسون معرفیشد .به طوریکه انجمن ایمنی کنگره های ملی رادر شیکاگو برای دانشجویان مهندسی امنی دردانشگاه هاستون برگزارکرد؛هم چنین  مهندسین توانا در زمینه ایمنی نیروی زمینی امریکا در بثزدا(Bethesda) کنفرانس هایی راتشکیل دادند كه درسال 1990PET  مشمول دوره های ضمن خدمت برای پرسنل  Nevada  Test  Site می شد .

درخت ارزیابی پروژه ،درخت تحلیلی است که اصولاًهمانند نمودارهای مقایسه ای استفاده می شود ..این نمودارها به صورت کلیه مانند روش مدیریت در خطاهای سهوی و درخت ریسک می باشد ،این نمودارهای مربوط به PET اگرچه تعداد کمی از 200 علائم حوادث رادربرمی گیرد اما هیچ یک از موارد قابل تعمیم دادن نمی باشد :نمودار MORT تقریباً1500 علائم حوادث و چندین حوادث متعدد در حمل و نقل با قابلیت تعمیم به حوادث مشابه و شکست در drafting را در بر می گیرد.

نمودار PETبه سه شاخه  اصلی تقسیم می شود:

1-شیوه ها یا روش ها

2-پرسنل یا کارمندان

3-وسایل و سخت افزارها

Self-tailoring(خود ارتباطی )در این تکنیک برای نمونه های ازیک بازرسی ،حوادث ناگوار یا به کاربردن آنالیز نه تنها در چند روش –کارکنان –وسایل و یابخش های سخت افزاری در نمودار PETمی تواند برای بخشهای مربوط نسبتاً سریع به کاربرده شود كه در یک وضعیت چند گانه ازچندین روش تکرار شده است كه از نکات لازم و قابل توجه دراین تکنیک است. پس یک تجزیه و تحلیل کاملو اساسی ارائه می شود .با قراردادن کنارهم نمودارPET Mini-MORT,MORT  بدن هیچ تناقضی باداده های دریافتی توسط افراد و بدون تجزیه MORT  قبلی یا آموزشی با هریک ازدیگرنمودار ها بیشترین سازگاری را دارد .بعلاوه هدف از مواد آورده شده بوسیله نویسنده دراین کتاب تنها تشکیل مرجع قابل دسترسی برای PET می باشد .

"هدف PET:"

هدف PETتهیه نمونه ای است از روش های مؤثر برای کاربرد ر یک ارزیابی کامل یا آنالیز پروژه یا عملیات می باشد . PETبهترین ابزار برای کسی که آنالیز خطر و یا آنالیز حوادث راانجام می دهد می باشد.البته PET می تواند یک بازبینی ارزشمند را به عنوان یک ابزاربازرسی انجام دهد .چنانچه اطلاعات مناسبی دردست باشد آنالیز PET میتواند کار بر را در آنالیز خطراولیه و آنالیز خطر زیرشاخه های و آنالیز خطر سیستم رایاری دهد.

ورودی های لازم :

در آنالیز PET اجزای اطلاعات درفرایند ها –افراد کارکنان – وسایل و سخت افزارهالازم می باشد .علاوه بر راه کارها ،اسناد مهمی که در دست مسؤلین وجود دارد و مربوط به فرایندها و محصولات و نحوه ساخت می شود و بازنگری ها و اسنادمربوط به بروز رسانی لازم می باشد .حتی شرح کامل نحوه انجام کارها ،جدول سازمانی و سوابق آموزشی –اسناد مربوطه به دوره  های آموزشی –سنجش های جسمانی –مصابحه ها و دیگرداده ها لازم است .باید توجه داشت حتماً نقشه کارگاه –مشخصات مربوطه و تهیه اطلاعاتی که ممکن اسا برای ارزیابی وسایل و تجهیزات لازم بشود و بایگانی اسناد –پروژه ها و سیستم های ایمنی اقدام به عمل آید .

ارزیابی درخت تجزیه و تحلیل خطای سیستم یا پروژه مخصوصاًاگرشاخه های اصلی؛شامل فرایند های کارکنان و وسایل و سخت افزارهاباشد می تواند بسیار مفید واقع شود .

رویکردهای کلی:

به طوراساسی ،نمودار PETتنها چک لیست گرافیکی است .روش كلي كار برای شناسایی هرفرایندی به صورت فردی ویاسازمانی و یابخشی ازتجهزات برای انجام آنالیزمی باشد و استفاده از سیستم منحصربه فردی برای هرشاخه ازدرخت PET به منظورایجاد ارتباط بابه کاربردن PET در جهت ارزیابی هریک از بخش های سیستم وجود دارد .

در PET کدهای رنگی وجود دارد که به شرح زیرمعرفی می شود:

استفاده ازرنگ قرمز برای ارزیابی عنوان هایی باتاثیر کمترازمساوی يا حد موردانتظار LTA ،رنگ سبز برای بخش های مساوی با حد مورد انتظار و رنگ مشکی برای عنوان های شاخه ای ازنمودار PET که در پروژهای مخصوص یا در حال ارزیابی می باشد و رنگ آبی برای نشان دادن نوحی ورودی های نارسانا که در تصمیم گیری صحیح به ماکمک می کند ،به کارمی رود (این سیستم کد گذاری رنگی شبیه به سیستم مورد استفاده درنمودار Mini-MORT,MORT می باشد).

نمودار PET ازهمان ابتدای شروع كار ابزاری برای راهنمایی آنالیزگر مورد استفاده قرار می گیرد .مخصوصاً اطلاعاتی نظیر بخش های شناسایی شده که کمتراز حد مورد انتظاراند و به رنگ قرمزمشخص شده اند در کاربرگ آنالیزگرانتقال می یابد و به کاربر کمک شایانی می کند.

این کاربرگ شبیه به دیگر کاربرگ های آنالیز خطر برای پیگیری و آماده کردن خلاصه آنالیز استفاده میشود .برای دستیابی به نتایج دلخواه دراجرای آنالیز PET به طور کلی باید به این مطلب توجه کرد که درهنگام اجرای عملیاتی نظیر تجزیه و تحلیل خطرات و حوادث و تجدید نظرها دقت بیشتری انجام شود چراکه کیفیت اطلاعات ورودی در تفاوت نتایج بسیاربستگی دارد.برای مثال در آنالیز خطرات عملیاتی باید گفت :تنها فرایند هایی که ارزیابی شده اند نگهداری و بازرسی می شوند و دستورالعمل ها تنها برای سخت افزارها و یا لوازم اصلی در طراحی صادر می شوند و انتخاب موارد لازم وآموزش کافی به افرادی که اپراتورها وکارمندان راارزیابی می کنند ضروری می باشد .

بررسی وتحقیق حوادث هم چنان آزمون مناسبی برای فرایندی خاص یا فرد درگیر با حادثه می باشد.بازرسی ها یابازنگری هادرمواردیکنواخت ممکن است تنها یک شاخه ازدرخت  PETرا شامل شود .برای مثال میتوان ازشاخه ای که مربوط به فرایند ها می باشد رابدون این که متکی به درخت باشد برای انجام ممیزی استفاده نمود.

"راهنمایي ها"

ابتدا باید همانند دیگرآنالیزها هدف آنالیز و قواعد کلی آن را تعریف کرد .سپس باید اطلاعات ورودی را گرداوری کرد.و نسبت به فرایند ها و وسایل و تجهیزات و سازماندهی نمودو با روش معینی سیستم مورداستفاده رابرای راهنمایی کاربر PETو در ارزیابی معرفی نمود.نکته قابل توجه این است که باید از جداول PET  که ممکن است  دوباره لازم شود کپی های متعددی تهیه کردوازتمام برگه های کارآنالیز PETکه شامل همه موارد ارزیابی شده میشود برای شرح خلاصه آنالیز استفاده نمود.از آنجاکه ممکن است در تجزیه و تحلیل حوادث ودیگراطلاعات ورودی به صورت تدریجی آماده شود باید ازهمان شروع کار آنالیز PET اطلاعات را زود به زود بروزرسانی نمود تاهمانند اطلاعات جدیدی در نمودار قابل دسترس باشد .استفاده از جدول  PET همانند یک راهنما درسازماندهی تحقیق های انجام شده درحوادث و جمع آوری مدارک عمل می کند.