سیستم های اعلام حریق

 

انواع سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق به دو گروه خودکار و دستی تقسیم می‌شوند. در سیستم‌های دستی، شستی اعلام حریق، تنها منبع تشخیص حریق است. درواقع کار تشخیص حریق در اینگونه سیستم‌ها فقط به انسان سپرده شده‌است و در مکان‌هایی که انسان حضور ندارد، کاربردی ندارند. بر خلاف اینگونه سیستم‌ها، سیستم‌های اعلام حریق خودکار، وابستگی کمتری به تشخیص انسان دارند. سیستم‌های خودکار، به دو گروه آدرس‌پذیر، و غیر آدرس‌پذیر تفکیک می‌شوند. در سیستم آدرس‌پذیر، علاوه بر اعلام حریق، محل دقیق وقوع آن نیز مشخص می‌شود.

 اجزای تشکیل دهنده سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق خودکار قدیمی، معمولا از یک حسگر یا آشکارساز که خود متصل به خروجی صوتی بود، تشکیل شده بودند. ولی این سیستم‌ها در سال‌های اخیر، دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. سیستم‌های جدیدتر معمولا از تعدادی شستی اعلام حریق و تعدادی حسگر یا آشکارساز (Detector)، یک سیستم پردازش مرکزی و تعدادی خروجی تشکیل می‌شوند.

 حسگرها

حسگرهای اعلام حریق، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌های حسگرهای دود، حسگرهای حرارت حسگر منو اکسید کربن، حسگر شعله و حسگرهای ترکیبی جای دارند.

حسگرهای دود کار تشخیص دود در محل را برعهده دارند. این حسگرها معمولا در دو گروه حسگر نوری و حسگر یونیزاسیون جای می‌گیرند. حسگرهای نوری با ارسال علایم نوری به یک گیرنده (که در داخل خود حسگر مسقر است) میزان تغییر و کاهش نور رسیده را اندازه گیری می‌کنند و اگر تغییر آشکاری در میزان نور دریافتی مشاهده کنند، آن را به حریق تعبیر می‌کنند. حسگرهای یونیزاسیون، شامل دو صفحه نزدیک به هم (الکترودها) هستند و از هوای محیط به عنوان الکترولیت استفاده می‌کنند. چنانچه تغییر ناگهانی در غلظت هوای محیط روی دهد، حسگر آن را به حریق تعبیر می‌کند. حسگرهای یونیزاسیون، حاوی مقادیر کمی مواد رادیواکتیو بوده (برای یونیزه کردن ذرات موجود در هوای اطراف الکترودها)و برای همین عمر دائمی ندارند.

حسگرهای حرارت، کار تشخیص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش کار این حسگرها کاملا مشابه ترموکوپل یخچال‌های خانگی است. این حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبیده به هم دارند که با گرم شدن و یا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه ترکیبی تغییر می‌کند و باعث اتصال جریان می‌شود. انواع جدیدتر این حسگرها دارای ترمومتر بوده و به تغییرات درجه حرارت حساس می‌باشد.

حسگرهای ترکیبی، حسگرهایی هستند که از ترکیب یک حسگر دود و یک حسگر حرارت بوجود آمده‌اند و می‌توان خروجی آنها را بسته به حساسیت محل و تعداد اعلام‌های اشتباه بر روی و/یا تنظیم نمود. روشن است که در حالت «یا» تعداد اعلام‌های اشتباه بیشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تاخیر بیشتری صورت می‌گیرد.

 سیستم‌مرکزی

سیستم مرکزی، یک سامانه تشخیص حریق است. در این سامانه اعلام‌های حسگرها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالت‌های مشکوک، اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری می‌شود. این سیستم‌ها اغلب یه صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستم‌ها امروزه یه رایانه متصل شده و از طریق نرم‌افزار مخصوص خود، برنامه را دریافت می‌کنند. یکی دیگر از وظایف این سیستم‌ها انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتش نشانی و سایر خروجی‌ها) است.

 خروجی‌ها

خروجی سیستم‌های اعلام حریق، بسته به محل وقوع یا نوع حریق ایجاد شده، می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد. تماس خودکار با آتش نشانی محلی، روشن نمودن تابلوهای خروج اضطراری، فعال سازی سیستم اطفای حریق خودکار، به صدا درآوردن آژیرهای خطر، قفل کردن یا از حالت قفل خارج کردن دربهای محل‌های مختلف (مانند در خروجی‌های اضطراری) همگی از مواردی است که می‌تواند بسته به تصمیم سیستم انجام شود.

 سیم کشی

دو روش کلی برای سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق وجود دارد. روش حلقه‌ای (Loop) یا روش ستاره‌ای. در قدیم که سیستم‌های آدرس‌پذیر وجود نداشتند، اغلب از روش حلقه‌ای استفاده می‌شد. در این روش، حسگرها برروی یک حلقه مستقر بودند و این حلقه، از اتاقی به اتاق دیگر، و از حسگری به حسگر دیگر می‌رسید. بعدها، تصمیم بر این شد که هرگروه از حسگرها که مربوط به محلی خاص در ساختمان هستند، با رشته سیم مجزایی به سیستم مرکزی متصل باشند تا بتوان تشخیص داد که حریق دقیقا در کدام محل رخ داده‌است.

با پیشرفت فن‌آوری، سیستم سیم کشی مجددا به حالت حلقه‌ای بازگشته‌است. به این مفهوم که جریان تغذیه توسط دو رشته سیم و جریان اطلاعات توسط دو رشته دیگر با سیستم مرکزی می‌رسد. برای هر حسگر کد مخصوصی اختصاص داده شده‌است و سیستم بدون نیاز به سیم کشی مجزا برای هر حسگر، آن حسگر و محل قرار گیری آنرا به خوبی (از روی کد مخصوصش) می‌شناسد. ارسال کدها و اطلاعات بین حسگرها و سیستم مرکزی در هر ثانیه چندین بار صورت می‌گیرد و حسگر حتی نیاز خود به سرویس و تعمیر را نیز به سیستم مرکزی اعلام می‌نماید.

سیستم های اعلام حریق

سیستم اعلام حریق در یک ساختمان طراحی می گردد تا قبل از اینکه حریق مشکل ساز ویا غیر قابل کنترل شود اعلام واخطارداده می شود و سیستم های بعدی را فعال می کند . این سیستم جهت حفظ اموال وافراد از حریق طراحی می گردد.

Zone: به معنی قسمت ،قسمت بندی یا بخش بندی می باشد.

Fire Zone(بخش کشف حریق ):بهترین وموثرترین راه برای محدود کردن حریق در ساختمان تقسیم آن به قسمتهای کوچکتر می باشد.

Detection Zone( بخش کشف حریق):به بخشی گفته می شود که در آن بخش مدار کشف حریق نصب می گردد.

Alarm Zone(بخش اعلام حریق ):به بخشی گفته می شود که در بخش مدار اعلام حریق نصب می گردد.محل نصب تابلوهای مربوطه بستگی به جغرافیایی ساختمان محل های فرار ،محل های امن و آخرین نقطه ی احتمالی سرایت حریق دارد.

هدف از ایجاد Zone حریق :

هر ساختمان باید به قسمتهای مختلف جهت تشخیص سریع حریق واعلام آن تقسیم شود تا بتوان به وسیله ی سیستم ،تشخیص و اعلام حریق را سریعتر شناسایی کرد.

نکات مهم در طراحی:

- حداکثرمساحت هر Zone نباید از 1600 متر مربع بیشتر باشد.حداکثر فاصله تا رسیدن به زون آتش نباید از 30 متر بیشتر باشد.

- یک زون ممکن است چند منطقه ی آتش را بپوشاند.

 اعلام حریق:

سیستم های اعلام حریق اتوماتیک سه نوع اند :

1-مرسوم یا متعارف

2- آدرس پذیر (قابل آدرس دهی )

3- هوشمند

مر سوم یا متعارف:

این سیستم به وسیله ی دو رشته سیم به دتکتورها به شستی وصل می گردد .اولین عملکرد این پانل نشان دادن موقیت آتش با دقت در حد زون می باشد.هنگامی که یک زون فعال می گردد بایستی به صورت فیزیکی در آن زون ،دتکتور فعال شده ردیابی گردد.هنگامی که یک دتکتوربه حالت Alarm می رود ولتا‍ژ مدار کم شده ودر عمل بقیه ی دتکتورها غیر فعال می شوند .

3-1-2-2- انتخاب دتکتور :

در هر حریق اعلام حریق بستگی به نوع دتکتور نصب شده دارد .معمولا در هر حریق تمامی اجناس موجود در آن محل ،نوع حریق را مشخص می کند .دتکتور ها از نظر نوع حساسیت به چهار نوع تقسیم می شود:

1- دتکتور دودی

2- دتکتور حرارتی

3- شعله ای

4- گاز یاب

مشخصات ارتفاع ،فاصله ی مجاز و حداکثر مساحت حفاظتی دتکتورها

اگر مواد موجود در یک محل سریع شعله ور شوند ،دود حاصل از این حریق کم باشد و حرارت ناشی از آن زیاد است بنابر این در این محل استفاده از دتکتور های دودی نا بجا و در عوض دتکتورهای حرارتی سرعت اعلام بالایی دارند .

شستی اعلام حریق:

یکی از اجزای اعلام حریق پوش باتم یا شستی اعلام حریق می باشد که به اعلام هر چه سریعتر حریق کمک می کند . با فشار شیشه شکسته شده و پوش باتم فعال می گردد.

- نکات مهم در مورد شستی اعلام حریق:شستی ها در محل خروجی ،پلکانهای خروجی هر طبقه و درب خروجی نصب می گردند ،محل نصب شستی بایستی تمیز و با رنگ زمینه متمایز باشد ،

شستی ها در ارتفاع حدود 4/ 1 متر رعایت شود .

سیستم صوتی آژیر

هر سیستم اعلام دارای یک مدار صوتی اعلام حریق می باشد که حداقل شدت صدا در محلهای بدون آلودگی صوتی 65دسی بل می باشد و این صدا باید منحصر به فرد بوده یعنی از صدای آژیر سرقت یا ناهار و غیره متمایز باشد.

 نحوه ی تشخیصFault خطا در سیستم

در روی تابلوی کنترلی دکمه ای به نام Fault وجود دارد. اگر در سیستم اختلالی به وجود آید( مثلا اینکه یکی از دتکتورها خراب شده باشد) این دکمه بر روی تابلوی کنترلی روشن شده و منطقه ی خطا را نشان می دهد.