افزايش پاسخ راههاي هوايي به محركها

آسم شغلي دو طيف دارد :

- فردي است كه با محرك ضعيف پاسخ فيزيولوژيك به علت افزايش تحريك پذيري دارد.

- فردي كه حساسيت نرمال دارد ولي محرك قوي است .

بيش از 200 محرك تنفسي حساسيت زا شناخته شده است و هر ساله تعداد بيشتري بر آنها افزوده مي شوند .

عواملي كه بر روي شيوع آسم شغلي تأثير دارد :

-       وضعيت سلامتي قبلي كارگر

-       غلظت و طبيعت مواد مورد استفاده در مشاغل

-       وسعت و كاربرد وسايل حفاظت فردي و تهويه

-       وجود عوامل آسموژنيك همراه

-       مدت زمان تماس

ارتباط بين آسم شغلي و محل كار به صورت الگوي زير مي باشد :

-       علائم فقط در سركار رخ مي دهد

-       علائم در مرخصي ها و تعطيلات بهبود مي يابد

-       علائم به طور منظم بعد از كار شيفتي رخ مي دهد

-       به طور پيش رونده ايي در انتهاي دوره كار هفتگي بيشتر مي شود

-       با تغيير درمحيط كار علائم بهبود مي يابد

-       همراه با يكي از علائم سرفه ، كوتاهي نفس ، صدادار بودن تنفس ريه در محل كار يا 8-4 ساعت پس از ترك محل كار رخ مي دهد .

عوامل مولد آسم

-       مواد با وزن ملكولي بالا

-       مواد با وزن ملكولي پايين

تستهاي تشخيصي

-       PFT

-       PEFR

ارزيابي آسم شغلي به يك تاريخچه مفصلي از محيط كار نياز دارد :

·        عواملي كه كارگر با آنها مواجهه دارد

·        نوع تهويه

·        نوع وسيله حفاظت فردي

·        سطح مواجهه ( كم ، زياد ، اتفاقي )

تشخيص آسم

شرح حال

·        سرفه در هنگام كار و يا در انتهاي شيفت كاري

·        علائم در اواخر هفته و تعطيلات بهبود مي يابند.

·        اطلاعات بايد در رابطه با مشاغل قبلي بايد اخذ شود .

معاينه

·        به ندرت مفيد واقع مي شود

·        عكس قفس سينه عمدتاً طبيعي است

تستهاي پاراكلينيكي

نكته:

اگر هرگونه شكي درباره تشخيص وجود دارد و كارخانه مربوطه پزشك طب كار در دسترس ندارد ، بيمار بايد به يك متخصص طب كار و بيماريهاي شغلي به عنوان مشاور ارجاع داده شود .

درمان :

اصل مطلب اجتناب از مواد آسموژن با روشهاي ذيل مي باشد:

·        انتقال فرد به منطقه هاي ديگر

·        استفاده ازتهويه

·        استفاده از ماسك تنفسي

نكته:

يك كارگر كه مبتلا به آسم شغلي شده باشد بايد از تماس بيشتر با عامل مولد آن خودداري كند كه اغلب به منزله تغيير مكان يا از دست دادن كار فعلي فرد مي باشد، از اين رو ضروري است كه اين علت خاص دقيقاً شناسايي شود .

مواد آسموژن قوي :

·        دي ايزوسيانات (پلي اوره تان ،عايق كردن مواد ، اسباب و وسائل خودرو)

محرك بسيار قوي راههاي هوايي است.

·        پلاتين (كبالت ، كروم ، نيكل، واناديوم )

·        اپوكسي رزين

·        غبار چوپ :( آسم، آبريزش بيني )

علل اصلي آسم شغلي و گروههاي در معرض خطر

·        ايزوسياناتها                           رنگ پاش

·        حيوانات آزمايشگاهي      كاركنان آزمايشگاه و دستياران

·        گندم                          نانوايي و آسياب گندم

·        اپوكسي رزين(چسبها )          توليد و ساخت پلاستيكها

·        خاك اره                             نجاري

·        گدازه هاي لحيم كاري و جوشكاري     جوشكاري ، ريخته گري ،لحيم كاري ، مونتاژ لوازم الكتريكي

·        گلوتارآلدئيد                                 پرستاري

·        آنزيم                                 ساخت دترژانت ها

نكته :

آسم شغلي يك بيماري شناخته شده ناشي از كار است، يك كارگر كه مبتلا به اين بيماري مي شود ، اگر درصد ناتواني وي 14 درصد و يا بيشتر تشخيص داده شود ، بايستي غرامت دريافت نمايد

پنوموكونيوزيس

استقرار هرگونه گرد و غبار استنشاقي در ريه ها  ، بدون در نظر گرفتن اثرات آن (به جز آسم و نئوپلازي) مي باشد.

سيليكوزيس مزمن:

فيبروز ريه ها به علت استنشاق دي اكسيدسيليكون معمولاً در مردمي كه با سنگ لوح يا گرانيت كار مي كنند يا در كارخانجات ريخته گري مشغول به كار هستند ديده مي شود .

بيماري با تنگي نفس پيشرونده در طول چندين سال ، تظاهر ميكند .

عكس قفسه سينه نشان دهنده فيبروز و وجود ندولهاي كلسيفيه تخم مرغي شكل در لوب فوقاني ريه مي باشد .

مشاغل در معرض سيليكوزيس :

·        كارگراني كه در صخره هاي حاوي كوارتز فراوان (20 –15 درصد ) تونل سازي مي كنند .

·        توليد كنندگان صابونهاي ساينده

·        كارگران توليد شيشه

·        كارگران عمليات ماسه پاشي (sandblst)

·        كارگران توليد سفال ، سراميك ، كاشي

شايع ترين علامت ،تنگي نفس به دنبال فعاليت مي باشد كه مي تواند همراه با سرفه و خلط باشد .

سيليكوزيس تنها پنوموكونيوزيسي است كه پيشرفت سل را تسهيل مي كند .

شايع ترين يافته درعكس قفس سينه تودولهاي گرد كوچك و مجزا به اندازه

 3 –1ميليمتر در نواحي فوقاني ريه

موثرترين راه حفاظت از گرد و غبار حاوي سيليس كلاه ايمني و جريان هواي خارجي است .

مانند بسياري از بيماريهاي شغلي ديگر در صورتي كه براي كاركنان تهويه مناسب در محل كار ايجاد كنند از ايجاد سيليكوزيس پيشگيري مي شود .

سيليكوزيس حاد  در اثر تماس كوتاه مدت ولي شديد با سيليس ، بدون داشتن محافظ تنفسي اتفاق مي افتد اين بيماران به شدت دچار تنگي نفس مي شوند و ممكن است به مدت چند ماه بميرند .

پنوموكونيوزيس مزمن ناشي از ذغال سنگ :

·        در معدنچيان ذغال سنگ رخ مي دهد.

·        علامت و نشانه فيزيكي ايجاد نمي كند .

·        زمينه فيبروز وسيع پيش رونده ريه را مساعد مي كند 

·        در مراحل نهايي باعث نتگي نفس مي شود .

آزبستوزيس

مشاغل در معرض خطر :

·        نجارها و متصديان برق

·        ساختمان سازان

·        تعميركار سيستمهاي گازسوز

·        كارگران توليد لنت ترمز

·        كارگران تخريب

·        نقاشان

·        كارگران توليد سفال،كاشي و پلاستيك

·        كارگران كشتي و راه آهن

تنگي نفس ، سرفه بدون خلط از علائم آن مي باشد .

عوارض خوش خيم تماس با آزبست:

·        آزبستوزيس

·        ضخيم شدن منتشر پرده ريه

·        پلاكهاي پرده ريه

·        تجمع مايع در اطراف ريه

·    تشكيل بافت كالوس (Callosities ) در سطوح پشتي ورويي دستها كه نسبت به فشار حساس و دردناك مي باشد.

عوارض بدخيم تماس با آزبست :

·        سرطان ريه

·        مزوتليوم پرده ريه و پرده شكم (پريتوان)

نكته مهم :

احساس تنگي نفس و درد قفس سينه و تجمع مايع در اطراف ريه از مهمترين و شايعترين علائم مزوتليوم پرده ريه مي باشد .

نكته بسيار مهم :

هر بيماري كه سابقه مواجهه با آزبست دارد به هيچ عنوان نبايد سيگار بكشد زيرا اين دواثر تشديد كننده قوي در گسترش سرطان ريه دارند .

آلوئوليت حساسيتي با منشأ خارجي

·        يك واكنش التهابي گرانولوماتوز كيسه هاي هوايي ريه مي باشد .

·        به وسيله پاسخ ايمونولوژيك به غبارهاي عالي و يا مواد شيميايي استنشاق شده ايجاد مي گردد .

·        ريه كشاورزان                            كاه و پوشاك كپك زده

·        ريه پرنده بازان                    فضولات پرندگان وشكوفه هاي بهاري

·        اين دو بيماري شايع ترين اشكال بيماري  آلوئوليت حساسيتي با منشأ خارجي هستند

·        بيماري طولاني مدت ممكن است با كاهش وزن قلبل توجه همراه باشد ولي علائم تمايل دارند 48 ساعت پس از دوري از عوامل ايجاد كننده بهبود يابند .

تشخيص :

·        شرح حال (تنگي نفس ، كاهش وزن )

·        معاينه (سمع كراكل هاي دمي ، نماي شيشه مات در عكس قفسه سينه ، كاهش حجمهاي ريوي)