صدا ، شنوايي سنجي و روشهاي سنجش آن(ادیومتری)
صدا ، شنوايي سنجي و روشهاي سنجش آن(ادیومتری)
صوت : در اثر ارتعاش يك جسم يا مجموعه اي از اجسام كشسان توليد مي شود. انتشار آن حركت ارتعاشي منبع مولد است.
سر و صدا : صوتي است ناخواسته ، ناخوشايند و نامطلوب كه در صنعت ، فراورده تبديل انرژي است. قسمتي از انرژي تلف شده در اثر ارتعاش و اصطحكاك سطوح مختلف دستگاه و ايجاد اغتشاش در هوا ، به صدا تبديل مي گردد.
مشخصه هاي صوت ، طول موج ، زمان تناوب و فركانس مي باشد.
طول موج مسافتي است كه موج در يك پريود مي پيمايد (λ وبرحسب متر بيان مي گردد)
زمان تناوب زمان يك نوسان كامل است (T وبر حسب ثانيه بيان مي گردد )
فركانس تعداد نوسان كامل در واحد زمان مي باشد (F و برحسب هرتز بيان مي گردد)
فركانس تا 512 هرتز بم - 512 تا 2048 هرتز متوسط وبيش از 2048 را زير مي نامند.
مراكز فركانس هاي هشت گانه در بهداشت حرفه اي كاربرد فراوان داشته و شامل فركانس هاي 63.5- 125 – 250- 500 -1000 – 2000 – 4000 - 8000 هرتز است.
اثرات صدا شامل اثر مستقيم (صدمه بر سيستم شنوايي) و غير مستقيم ( اثر بر راندمان كار ،اثر رواني ، اثر بروضع عمومي بدن ، اثر پوششي برشنوايي ) است.
كاهش شنوايي بر سه نوع انتقالي ، حسي – عصبي و مختلط مي باشد .
در كاهش انتقالي ، راه استخواني سالم و طيبعي است وبا افزايش صدا قابل شنيدن بوده وبا جراحي و سمعك قابل ترميم است.از جمله علل آن به پارگي ، كدري ، تيرگي ، دررفتن استخوانهاي... مي توان اشاره نمود.
در كاهش حسي – عصبي ، ضايعه ، مربوط به گوش داخلي است. در اين كاهش ضايعه در راههاي هوايي و استخواني وجود دارد.كري شغلي ، تماس با برق ، مواد سمي چون CO- PB – HG اوره ، وبيماريهايي نظير تيفوس ، زونا از انواع كري هاي فوق است. وقتي كاهش شنوايي در اثر انتقالي و حسي – عصبي باشد آن را مختلط گويند و در اين ضايعه هر دو راه هوايي و استخواني دچار اشكال است.
افت شنوايي شامل دو نوع موقت (TTS ) و دايم ( PTS ) است:
در افت شنوايي موقت ، صدايي با شدت زياد در زمان كم تماس داده مي شود (انفجار ) وبا قطع تماس ، افت شنوايي ( با توجه به زمان تماس ، شدت و حساسيت فرد ) از بين مي برد اين افت در فركانس 3000 تا 6000 هرتز مي باشد.
افت دائم شنوايي ، در صورت تماس مداوم با صدا بوجود مي آيد ، از نوع حسي – عصبي و غير قابل درمان ( بدليل نابودي سلولهاي عصبي ) مي باشد.
اين افت از فركانس 4000 هرتز شروع و به فركانس هاي 6000 و 8000 هرتز گسترش مي يابد.
مراحل كري شغلي شامل : شروع (اوايل اشتغال فرد خستگي شنوايي ، افت در فركانس 4000 هرتز ، احساس ناراحتي ، گرفتگي گوش ، خستگي عمومي ).
اختفاء ( ناشنوايي در فركانس 4000 هرتز، امكان كاهش در ساير فركانسها وجود دارد .)
نيمه اختفاء ( گسترش در فركانس 2000 و 1000 هرتز ، عدم شنيدن صداي آهسته )
كري واضح ( نقصان در فركانس بم و زير ، شنيدن دشوار صداي مكالمه ) مي باشد.
كري شغلي دو طرفه و متقارن ، پرده صماخ سالم ، عدم برگشت شنوايي حسي- عصبي ،غير قابل درمان ، شروع افت از فركانس 4000 هرتز را دارد.
در كري شغلي عواملي چون شدت ، فركانس ، ريتم ، زمان تماس ، محيط كار ، سن فرد ، ضايعات قبلي و حساسيت فردي مداخله مي نمايد.
با افزايش شدت صوت ، زمان تماس و افزايش سن ، ميزان افت شنوايي بيشتر مي شود.
فركانس هاي زير مضرترند - صداي يكنواخت و مداوم ، كم خطر تر از صداي منقطع و غير يكنواخت است (با فركانس برابر). صدا در محيط باز قابل تحمل تر است. ضايعاتي چون ضربات وارده به سر ، انفجار ، صدمات شنوايي ، مننژيت ، مصرف ساليسيلات ، جنتامايسين ، تماس با CO - AS در افت شنوايي موثر است.
افراد نسبت به صدا حساسيت هاي متفاوتي دارند كه قابل شناسايي است.
يك نمونه از روشهاي تعيين گوش حساس ، آزمايش PEYSER است و مراحل آن عبارتند از:
1- تعيين آستانه هوايي در فركانس 1000 هرتز
2- اثر صوتي با شدت 100 دسي بل و فركانس 1000 هرتز بمدت 3 دقيقه
3- پانزده ثانيه استراحت
4- تعيين آستانه فركانس 1000 از راه هوايي
5- استراحت يك ساعت
6- تعيين آستانه در فركانس 1000 هرتز از راه استخواني
7- تماس 3 دقيقه فرد با فركانس 1000 هرتز و شدت 100 دسي بل از راه هوا يي
8- پانزده ثانيه استراحت
9- تعيين آستانه در فركانس 1000 هرتز از راه استخواني
در صورتي كه آستانه شنوايي تا 5 دسي بل باشد طبيعي ، 5 – 10 دسي بل مشكوك و بيش از 10 دسي بل غير طبيعي ( بدليل حساسيت فرد مناسب نمي باشد ).
جهت اندازه گيري صدا ، از دستگاه صداسنجي (SLM ) استفاده مي شود.
اساس كار دستگاه تبد يل انرژي صوتي به انرژي الكتريكي قابل قرائت بوده و شامل ميكروفون ، مدارهاي تطبيقي ، شبكه هاي باردهي ، شبكه نمونه برداري و صفحه قرائت است .
صداسنج ساده ميزان تراز فشار صوت (SPL ) را نشان مي دهد. با آناليزور مي توان تراز فشار صوت را در فركانس هاي مختلف را تعيين نمود.
دوزيمتر صدا ميزان انرژي صوتي دريافتي فرد را در زمان معين نشان مي دهد ودر مواري كه فرد در قسمتهاي مختلف فعاليت مي نمايد كه صداي محيط كار و يا دستگاهها در زمانهاي مختلف متغير است ، استفاده مي شود.
اندازه گيري صدا در سه مرحله ، بررسي مقدماتي و جمع آوري اطلاعات ، اندازه گيري و تطبيق با استاندارد صورت مي گيرد ودر صورت بالاتر بودن صدا از حد استاندارد نياز به اقدامات كنترلي دارد. جمع آوري اطلاعات عمومي نظير نام كارخانه ، تعداد كارگران ، ابعاد ، كروكي ، شرايط جوي محيط كار ، جنس سقف ، كف ، ديوار ، نوع سطوح انعكاسي ، تعداد ماشين آلات و محل استقرار آنها ، ويژگي منبع صوت ، مانند ابعاد ، سرعت ، نوع نصب ، روش كار ، روش كنترل ، اطلاعات اندازه گيري ، مانند نوع و مدل صداسنج و كاليبراتور ، شبكه و روش اندازه گيري و كاليبراسيون ، نوع ميكروفون ، منابع مهم و ثانويه صدا ، و استاندارد انتخابي ، ويژگي افراد نظير سن ، سابقه كار ، مدت كار ، جنس ،... مرحله اول اندازه گيري است.
اندازه گيري صدا بر اساس تغييرات زماني ، مكاني صورت مي گيرد .
در روش زماني ، صدا در فواصل زماني مساوي اندازه گيري مي شود و منحني تغييرات صدا نسبت به زمان رسم مي شود. در اين روش حداكثر و حد اقل صدا تعيين شده ، وزمان هاي لازم جهت حفاظت فرد معين مي شود.
اندازه گيري صدا براساس توزيع مكاني ، شامل ايستگاه بندي ( تقسيم كارگاه به ابعاد معين و اندازه گيري صدا ، حداقل فاصله
4 /λ از ديوارجهت تعيين محدوده خطرناك ) و توزيع مكاني منبع مشخص (تعيين صدا در فواصل مختلف منبع صوتي با شعاع فرضي 45 درجه و اتصال نقاط با صداي يكسان ) وتصادفي است.
همچنين با اندازه گيري در فواصل زماني معين مي توان تراز آماري صدا را بدست آورد كه بطور مثال در 80 % ، زمان صدا از 90 دسي بل بيشتر است . در اين روش ، نموداري ترسيم ، در محور افقي تراز فشار صوت و در محور عمودي فراواني تجمعي ، قيد مي گردد. استاندارد هاي مختلفي توسط سازمانهاي متفاوت براي صدا تعيين شده است.
استاندارد هاي ACGIH و تدوين شده كميته فني بهداشت حرفه اي ميزان تماس مجاز 8 ساعت را ، صداي 85 دسي بل اعلام نموده و با افزايش هر 3 دسي بل ، زمان تماس نصف مي گردد.
سنجش شنوايي از طرق حرف زدن ، ابزارهاي مولد صوت ، سنجش شنوايي از راه هوا و استخوان ، الكتريسيته ، تنفس و اديومتري صورت مي پذيرد . كه در ذيل به مواردي اشاره مي شود:
دياپازن 32 ارتعاش در ثانيه را مرتعش نموده ، در فاصله 2 سانتيمتري گوش قرار مي دهيم فرد مي بايست صدا را بشنود در غير اين صورت گوش خارجي يا مياني مشكل دارد . در صورت عدم پاسخ فرد به دياپازن مرتعش شده 2048 هرتز ، گوش داخلي وي مشكل دارد.با مرتعش نمودن دياپازن 128 هرتز و قرار دادن آن بر زايده ماستويئدگوش فرد سالم تا 20 ثانيه صدا را از راه استخوان مي شنود در صورتيكه كمتر از 20 ثانيه شود ، شواباخ منفي ( صدمه گوش داخلي ) و بيش از 20 ثانيه شواباخ مثبت ( صدمه گوش مياني و خارجي )است.
فرد سالم ارتعاش دياپازن مرتعش شده بر استخوان كشكك را نمي شنود، در صورت شنيدن ، گوش مياني يا خارجي معيوب است (آزمايش بونيه ).
در آزمايش وبر ، دياپازن 128 بروسط پيشاني قرار داده مي شود در صورت تمركز صدا بر گوش ، نوع كري انتقالي است و اگر صدا در گوش سالم يا كمتر صدمه ديده ، متمركز شود گوش داخلي مشكل دارد.
در اديومتري ميدان شنوايي از راه هوا يي و استخواني تعيين مي شود و اصول آن تحريك گوش بوسيله دستگاه با ارسال علائم صوتي ، تعيين حساسيت شنوايي نسبت به فركانسها و شدت هاي متفاوت و رسم منحني مربوط مي باشد .
اديومتري شامل دو بخش AC ( سنجش شنوايي از راه هوايي ) و BC (سنجش شنوايي از راه استخواني ) است كه در روش اول سيستم شنوايي خارجي ، مياني و داخلي ود ر BC گوش داخلي مورد بررسي قرار مي گيرد.
قبل از اديو متري فرد را بايد توجيه نمود: از جمله (برداشت عينك ، قرار دادن مناسب گوشي برروي گوش ، روش پاسخ دادن با دكمه يا تكان دادن دست ، نجويدن آدامس ) دليل مراجعه وي ، سوابق مصرف دارو ، بررسي بيماريهاي قبلي بصورت سئوال و بررسي گوش وي از نظر جرم ، همچنين از مكان مناسب ( با ضريب انعكاس كم ديوار ديوار ، امواج انعكاسي كم ، سطوح جاذب صوت مناسب ، پوشاندن كف اتاق از جنس نرم و درب پنجره جاذب صوت ) استفاده شود
روش سنجش شنوايي از راه هوا :
1- روشن كردن دستگاه
2- قرار دادن گوشي بر روي گوش فرد
3- دكمه خروجي بر وضعيتي كه فرد بهتر مي شنود قرار داده شود و در صورت عدم تفاوت بر روي R (گوش راست ) باشد.
4- دكمه ورودي TONE
5- تعيين دكمه فركانس به ترتيب 1000 – 2000 – 4000 – 8000 - 1000 – 500 و 250هرتز
و در گوش بعدي به ترتيب 250 – 500 – 1000 – 2000 – 4000 – 8000 هرتز
6- تعيين دكمه شدت ( ابتدا از فركانس1000 هرتز وصداي 40 دسي بل )
7- ارسال صداي مربوط با زمان 1 – 2 ثانيه با فشار دكمه مربوطه
8- پاسخ فرد به روشهاي ذكر شده
9- كاهش شدت صدا بصو رت 10 دسي بل تا جايي كه فرد پاسخ ندهد ، در اين شدت 5 دسي بل اضافه مي شود.
10- تعيين آستانه شنوايي ( حداقل صدايي كه فرد به زحمت قادر است 50 % علائم ارائه شده را تشخيص دهد).
11- ثبت نتيجه اديوگرام با علامت دايره قرمز جهت آستانه گوش راست و ضربدر آبي جهت گوش چپ .
12- اتصال آستانه ها به هم و ترسيم منحني اديومتري
13- انجام آزمايش براي گوش ديگر ، به روش فوق
|
افت شنوايي |
وضع شنوايي فرد |
|
10 – 15 دسي بل |
طبيعي NORMAL |
|
15 – 26 دسي بل |
افت ناچيز SLIGHT |
|
26 – 41 دسي بل |
افت ملايم MILD |
|
41 – 55 دسي بل |
افت متوسط MODERATE |
|
55 – 70 دسي بل |
افت نسبتا شديد MODERATE SEVERE |
|
70 – 90 دسي بل |
افت شديد SEVERE |
|
90 دسي بل و بيشتر |
كر PROFOUND |
OSHA توصيه مي نمايد كه از افراد در معرض تماس با صدا ، گاز هاي بيهوشي ،تترا كلرواتيلن ، ذغال سنگ و مواد زائد مخاطره آميز، مي بايست اديومتري سالانه انجام شود.
لازم به ذكر است كه فاكتورهاي سن ، جنس ، سابقه كار و ... در فرمول هاي فوق تاثير مستقيم دارد
...........................................................................................................................................
آثار سرو صدا
به طور كلي سرو صدا در محيط كار عوارض مختلفي را ايجاد ميكند كه عبارتند از:
1- عوارض رواني و عصبي
2- تداخل در ارتباطات
3- خستگي و كاهش راندمان كار
4- اثر فيزيولوژيكي
1 اثر رواني سر و صدا به مشخصات فيزيكي صدا مانند فركانس، فشار و شدت صدا بستگي دارد. به طوري كه سر و صداي زياد باعث كاهش تمركز اعصاب و فعاليت‌هاي مغزي شده و بر روي سلسله اعصاب اثر مي‌گذارد. سردرد، سرگيجه، ضعف عمومي، بي‌خوابي و عصبي شدن از جمله علا‌ئمي هستند كه در اين زمينه ظاهر مي‌شوند. تداوم كار در معرض چنين سرو صدايي ممكن است باعث شود فرد به امراض رواني مبتلا گردد.
2- در محيط پر سر و صدا امكان صحبت كردن و گاهي اوقات به علت نوع كار، انجام دادن درست آن مقدور نيست. در چنين حالتي افراد مجبور مي‌شوند با صداي بلند با يكديگر صحبت كنند كه ادامه اين كار عوارض مختلفي را مي‌تواند ايجاد كند. اين موضوع تحت عنوان تداخل در ارتباطات مطرح است.
3-خستگي و كاهش راندمان كار، از ديگر عوارض سر و صداي محيط كار است كه آن را از نظر كيفي و كمي تحت تاثير قرار ميدهد و از بعد اقتصادي بسيار مهم است.
4-درخصوص اثر فيزيولوژيكي هم گفتني است سر و صداي شديد بر روي دستگاههاي مختلف بدن عوارض گوناگوني به جاي مي‌گذارد. از جمله كاهش ميزان شنوايي كه ممكن است به كري موقت يا دائمي بينجامد. درد گوش، حال بهم خوردگي، بالا رفتن فشار خون، زخم معده و ... از ديگر بيماري‌هايي هستند كه در اين زمينه بروز پيدا ميكنند.
جدول زير قدرت شنوايي بر حسب شدت صورت را نشان ميدهد:
شدت صدا
درجه شنوايي
نشنيدن صدايي با شدت 20 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 30 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 45 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 85 دسي بل
نقص مهمي به شمار نمي‌رود
نقص در مكالمه ظاهر خواهد شد
سنگيني گوش
كري
كاهش و كنترل سر و صدا
در كارگاه‌هاي صنعتي، تمهيدات و شيوه‌هاي مختلفي از قديم به كار مي‌رفته است از جمله: تعويض ادوات و وسايل كار، استفاده از ماشين‌هاي بدون سرو صدا، استفاده از روشهاي سنتي از قبيل روغنكاري ماشينها و تعويض قطعات كهنه و فرسوده آن، استفاده از قطعات لا‌ستيكي و پلا‌ستيكي و غيره. اگر روشهاي مذكور موثرنباشد استفاده از گوشي‌ها و كالا هاي مخصوص جهت حفاظت كارگران مفيد است. همچنين لازم است قبل از شروع كار از كارگران، آزمايش‌هاي قدرت شنوايي به عمل آيد و هر چند مدت يك بار تكرار شود.
طرح‌ريزي صحيح ماشينها، لوازم جذب‌كننده سر و صدا، كنترل ارتعاشات، خاموشي ماشينها براي مدت زمان معين و غيره نيز از روش‌هايي هستند كه ميتوان براي كاهش و كنترل سر و صدا در نظر قرار گيرند.
در ادامه به دو روش كلي كه براي كنترل سر و صداهاي مزاحم وجود دارد اشاره مي‌كنيم:
الف -جذب صدا: در اين روش شدت سرو صدا در محيط كار با تقليل ميزان انعكاس امواج صوتي به وسيله نصب وسايلي براي گرفتن و تخفيف ارتعاشات صوتي تقليل داده ميشود به اين معني كه با استقرار وسايل جذب صدا در سقفها و ديوارها، به جاي اينكه امواج صوتي توليد شده منعكس شود، جذب ديوارها و سقفها شده، بدين صورت مقدار زيادي از شدت صداي توليد شده كاسته ميشود.
ب- عايق كردن صدا: در اين روش كانون‌ها و عمليات مولد صدا، نظير محل كار ماشينها، از ساير قسمتهاي محيط كار مجزا (توسط كشيدن ديوار يا نصب آنها در محل‌هاي جداگانه) و از انتقال صدا به جاهاي ديگر جلوگيري ميشود.
ضمنا علا‌وه بر عايق كردن سقفها و ديوارها، به منظور جلوگيري از ورود صدا از خارج و كاهش ارتعاشات صورتي توليد شده در داخل ميتوان سر و صدا را درهمان منبع توليد صدا (كانون‌هاي صدازا) از بين برد. به طور مثال:
1- نصب وسايلي در ماشين‌آلا‌ت براي كاهش سرو صدا و ارتعاشات.
2- استفاده از وسايل اتوماتيك براي بستن درهاي بزرگ و سنگين، براي جلوگيري از سر و صداي ناراحت‌كننده ناشي از بستن درها و روغنكاري به موقع قفل‌ها، لوله‌ها، دستگيره درها و همچنين قسمتهاي گردان ماشينها تا راحت و روان كار كنند و سر و صدا توليد نكنند.
3- صداي زنگ تلفن‌ها را با استفاده از وسايلي كه در آنها نصب ميشود، ميتوان كاهش داد.
4- كاركنان را ميتوان آموزش داد كه آرام صحبت كنند و از ايجاد سرو صدا و همهمه، به خصوص وقتي دور هم جمع مي‌شوند يا از راهروها مي‌گذرند جدا خودداري كنند.
5- استفاده از كفپوش در اتاق‌هاي چوبي، سيماني يا آجري كه باعث جذب امواج صوتي و كاهش سرو صدا ميشود.
6- استفاده از ارابه‌هاي دستي كوچك با چرخ‌هاي لا‌ستيكي براي حمل و نقل بار در راهروها و اتاق‌ها.
7- تنظيم صحيح روش كار، باعث تقليل مقدار زيادي از آمد و شدهاي غيرضروري و در نتيجه، در عين افزايش كارآيي، موجب كاهش ميزان سرو صدا ميشود
سر وصدا
با صنعتي شدن كشورها آلودگي صوتي به صورت يك مسئله در محيط كار وبه خصوص كارخانه ها بروز كرده است
صوت براي انتشار نياز به محيط مادي دارد
فرکانس ياتواتر، فشار صدا يا بلندی، از خواص فيزيکی صوت است
گوش عادی دارای حداقل و حداکثر آستانه شنوايی است
در يك محيط كاري با توجه به اينكه كارگران چه مقدار در محيط كار وباچه وسايلي سروكار دارند ميتوان گفت:صداهاي بيش از صدوبيست دسي بل ناراحت كننده، دردآور و زيان آور هستند
اثرات و بيماريهای ناشی از سروصدا
موجب سلب آسايش و خواب انسان است
کاهش ميزان شنوائی وهچنين ناشنوايي ناشي از صدا مانند: كاهش شنوايي _وز وز گوش
کاهش بازده کار انسان و زيانهای اقتصادی
اثرات فيزيولوژيكي از قبيل :افزايش فشار خون جرياني_افزايش ضربان قلب و بالارفتن مصرف اكسيژن_اثرات رواني_ايجاد زخمهاي دستگاه معدي رودي
ناراحتيهاي عمومي از قبيل : خستگي، عصبانيت،پيري زودرس ، نااميدي،سردرد ،سرگيجه،ضعف عمومي وهمچنين كرشدن فرد كه بر دو دسته است: موقت و دائم
كري موقت : درجه ابتلاي افراد به اين بيماري بستگي به زماني دارد كه در معرض صدا قرار ميگيرند و اگر براي مدت طولاني اين وضع ادامه پيدا كند احتمال دارد كه حتي با فواصل استراحت چند ماهه يا چند ساله هم شنوايي به حالت اوليه برنگردد.
کري دايم
اين حالت در مورد افرادي رخ ميدهد كه مدتها در معرض صداهاي بيش از يكصد دسي بل قرار گرفته و برنامه محافظت از شنوائي درباره آنها اجرا نشده است.در اين حالت از بيماري اوديو گرام شدت شنوايي سقوط ميكند.جالب اينجاست كه وضع اين بيماران در معاينات كلينيكي مگر در موارد پيشرفته تشخيص داده نميشود و در اينجاست كه ضرورت اوديومتري بصورت دوره اي مشخص مي شود.
((شنوايي گوش را بوسيله دستگاه مخصوصي به نام اوديو متر اندازه گيري ميكنند كه به اين عمل اوديومتري گويند و منحني هاي حاصل از آزمايش هاي آن را اوديو گرام گويند))
كنترل سروصدا
صدا از يك منبع توليد ميشود و بعد طي يك مسير به گوش شنونده ميرسد،بنابراين با کنترل يک يا چند منبع توليد، مسير انتشارسروصداوگوش شنونده ميتوان از اثرات زيان آور آن جلوگيری کرد.
راهکارها
کاهش صدا از منبع توليد
روشي مهندسي و مكانيكي،پر هزينه،وقت گير وموثرترين روش كاهش سر و صداست
مثالها:
نصب دستگاههاي خفه كننده صداي خروج هوا
تغييرات در ماشينها(مكانيكي و...)
پوشش ماشين با صفحات آکوستيک
تعمير ونگهداري وروغن كاري ماشينها
عايق کاری سطوح ديوار و سقف با مصالح جذب کننده برای کاهش مقدار سر وصدائی که از طريق ساختمان و هوا انتقال مي يابد
تغيير مسير انتشار
مثالها:
حصار کشی در اطراف ماشين
ساختن موانعی ميان منبع توليد و محيط کار
افزايش فاصله منبع توليد و شنونده
عايق کاری سقف ،ديوار و کف ساختمان
استفاده از فنرهای فلزی ،لاستيک،چوب پنبه و لايه های پشم شيشه
روشهای کاهش سروصدائی که به شنونده ميرسد
تغيير محل کارگر
تغيير برنامه کار
استفاده از اتاقکهای ضد صدا و آکوستيک برای کارگر
راهكارهاي ديگر
استفاده كارگران از محافظ هاي گوش
اجراي برنامه هاي آموزشي در جهت كاهش صدا
جداكردن مناطق مسكوني از تجاري وصنعتي
اديومتري نمودن مرتب كارگران در فواصل زماني لازم
بازديد مرتب محل كار كارگران
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
صوت : در اثر ارتعاش يك جسم يا مجموعه اي از اجسام كشسان توليد مي شود. انتشار آن حركت ارتعاشي منبع مولد است.
سر و صدا : صوتي است ناخواسته ، ناخوشايند و نامطلوب كه در صنعت ، فراورده تبديل انرژي است. قسمتي از انرژي تلف شده در اثر ارتعاش و اصطحكاك سطوح مختلف دستگاه و ايجاد اغتشاش در هوا ، به صدا تبديل مي گردد.
مشخصه هاي صوت ، طول موج ، زمان تناوب و فركانس مي باشد.
طول موج مسافتي است كه موج در يك پريود مي پيمايد (λ وبرحسب متر بيان مي گردد)
زمان تناوب زمان يك نوسان كامل است (T وبر حسب ثانيه بيان مي گردد )
فركانس تعداد نوسان كامل در واحد زمان مي باشد (F و برحسب هرتز بيان مي گردد)
فركانس تا 512 هرتز بم - 512 تا 2048 هرتز متوسط وبيش از 2048 را زير مي نامند.
مراكز فركانس هاي هشت گانه در بهداشت حرفه اي كاربرد فراوان داشته و شامل فركانس هاي 63.5- 125 – 250- 500 -1000 – 2000 – 4000 - 8000 هرتز است.
اثرات صدا شامل اثر مستقيم (صدمه بر سيستم شنوايي) و غير مستقيم ( اثر بر راندمان كار ،اثر رواني ، اثر بروضع عمومي بدن ، اثر پوششي برشنوايي ) است.
كاهش شنوايي بر سه نوع انتقالي ، حسي – عصبي و مختلط مي باشد .
در كاهش انتقالي ، راه استخواني سالم و طيبعي است وبا افزايش صدا قابل شنيدن بوده وبا جراحي و سمعك قابل ترميم است.از جمله علل آن به پارگي ، كدري ، تيرگي ، دررفتن استخوانهاي... مي توان اشاره نمود.
در كاهش حسي – عصبي ، ضايعه ، مربوط به گوش داخلي است. در اين كاهش ضايعه در راههاي هوايي و استخواني وجود دارد.كري شغلي ، تماس با برق ، مواد سمي چون CO- PB – HG اوره ، وبيماريهايي نظير تيفوس ، زونا از انواع كري هاي فوق است. وقتي كاهش شنوايي در اثر انتقالي و حسي – عصبي باشد آن را مختلط گويند و در اين ضايعه هر دو راه هوايي و استخواني دچار اشكال است.
افت شنوايي شامل دو نوع موقت (TTS ) و دايم ( PTS ) است:
در افت شنوايي موقت ، صدايي با شدت زياد در زمان كم تماس داده مي شود (انفجار ) وبا قطع تماس ، افت شنوايي ( با توجه به زمان تماس ، شدت و حساسيت فرد ) از بين مي برد اين افت در فركانس 3000 تا 6000 هرتز مي باشد.
افت دائم شنوايي ، در صورت تماس مداوم با صدا بوجود مي آيد ، از نوع حسي – عصبي و غير قابل درمان ( بدليل نابودي سلولهاي عصبي ) مي باشد.
اين افت از فركانس 4000 هرتز شروع و به فركانس هاي 6000 و 8000 هرتز گسترش مي يابد.
مراحل كري شغلي شامل : شروع (اوايل اشتغال فرد خستگي شنوايي ، افت در فركانس 4000 هرتز ، احساس ناراحتي ، گرفتگي گوش ، خستگي عمومي ).
اختفاء ( ناشنوايي در فركانس 4000 هرتز، امكان كاهش در ساير فركانسها وجود دارد .)
نيمه اختفاء ( گسترش در فركانس 2000 و 1000 هرتز ، عدم شنيدن صداي آهسته )
كري واضح ( نقصان در فركانس بم و زير ، شنيدن دشوار صداي مكالمه ) مي باشد.
كري شغلي دو طرفه و متقارن ، پرده صماخ سالم ، عدم برگشت شنوايي حسي- عصبي ،غير قابل درمان ، شروع افت از فركانس 4000 هرتز را دارد.
در كري شغلي عواملي چون شدت ، فركانس ، ريتم ، زمان تماس ، محيط كار ، سن فرد ، ضايعات قبلي و حساسيت فردي مداخله مي نمايد.
با افزايش شدت صوت ، زمان تماس و افزايش سن ، ميزان افت شنوايي بيشتر مي شود.
فركانس هاي زير مضرترند - صداي يكنواخت و مداوم ، كم خطر تر از صداي منقطع و غير يكنواخت است (با فركانس برابر). صدا در محيط باز قابل تحمل تر است. ضايعاتي چون ضربات وارده به سر ، انفجار ، صدمات شنوايي ، مننژيت ، مصرف ساليسيلات ، جنتامايسين ، تماس با CO - AS در افت شنوايي موثر است.
افراد نسبت به صدا حساسيت هاي متفاوتي دارند كه قابل شناسايي است.
يك نمونه از روشهاي تعيين گوش حساس ، آزمايش PEYSER است و مراحل آن عبارتند از:
1- تعيين آستانه هوايي در فركانس 1000 هرتز
2- اثر صوتي با شدت 100 دسي بل و فركانس 1000 هرتز بمدت 3 دقيقه
3- پانزده ثانيه استراحت
4- تعيين آستانه فركانس 1000 از راه هوايي
5- استراحت يك ساعت
6- تعيين آستانه در فركانس 1000 هرتز از راه استخواني
7- تماس 3 دقيقه فرد با فركانس 1000 هرتز و شدت 100 دسي بل از راه هوا يي
8- پانزده ثانيه استراحت
9- تعيين آستانه در فركانس 1000 هرتز از راه استخواني
در صورتي كه آستانه شنوايي تا 5 دسي بل باشد طبيعي ، 5 – 10 دسي بل مشكوك و بيش از 10 دسي بل غير طبيعي ( بدليل حساسيت فرد مناسب نمي باشد ).
جهت اندازه گيري صدا ، از دستگاه صداسنجي (SLM ) استفاده مي شود.
اساس كار دستگاه تبد يل انرژي صوتي به انرژي الكتريكي قابل قرائت بوده و شامل ميكروفون ، مدارهاي تطبيقي ، شبكه هاي باردهي ، شبكه نمونه برداري و صفحه قرائت است .
صداسنج ساده ميزان تراز فشار صوت (SPL ) را نشان مي دهد. با آناليزور مي توان تراز فشار صوت را در فركانس هاي مختلف را تعيين نمود.
دوزيمتر صدا ميزان انرژي صوتي دريافتي فرد را در زمان معين نشان مي دهد ودر مواري كه فرد در قسمتهاي مختلف فعاليت مي نمايد كه صداي محيط كار و يا دستگاهها در زمانهاي مختلف متغير است ، استفاده مي شود.
اندازه گيري صدا در سه مرحله ، بررسي مقدماتي و جمع آوري اطلاعات ، اندازه گيري و تطبيق با استاندارد صورت مي گيرد ودر صورت بالاتر بودن صدا از حد استاندارد نياز به اقدامات كنترلي دارد. جمع آوري اطلاعات عمومي نظير نام كارخانه ، تعداد كارگران ، ابعاد ، كروكي ، شرايط جوي محيط كار ، جنس سقف ، كف ، ديوار ، نوع سطوح انعكاسي ، تعداد ماشين آلات و محل استقرار آنها ، ويژگي منبع صوت ، مانند ابعاد ، سرعت ، نوع نصب ، روش كار ، روش كنترل ، اطلاعات اندازه گيري ، مانند نوع و مدل صداسنج و كاليبراتور ، شبكه و روش اندازه گيري و كاليبراسيون ، نوع ميكروفون ، منابع مهم و ثانويه صدا ، و استاندارد انتخابي ، ويژگي افراد نظير سن ، سابقه كار ، مدت كار ، جنس ،... مرحله اول اندازه گيري است.
اندازه گيري صدا بر اساس تغييرات زماني ، مكاني صورت مي گيرد .
در روش زماني ، صدا در فواصل زماني مساوي اندازه گيري مي شود و منحني تغييرات صدا نسبت به زمان رسم مي شود. در اين روش حداكثر و حد اقل صدا تعيين شده ، وزمان هاي لازم جهت حفاظت فرد معين مي شود.
اندازه گيري صدا براساس توزيع مكاني ، شامل ايستگاه بندي ( تقسيم كارگاه به ابعاد معين و اندازه گيري صدا ، حداقل فاصله
4 /λ از ديوارجهت تعيين محدوده خطرناك ) و توزيع مكاني منبع مشخص (تعيين صدا در فواصل مختلف منبع صوتي با شعاع فرضي 45 درجه و اتصال نقاط با صداي يكسان ) وتصادفي است.
همچنين با اندازه گيري در فواصل زماني معين مي توان تراز آماري صدا را بدست آورد كه بطور مثال در 80 % ، زمان صدا از 90 دسي بل بيشتر است . در اين روش ، نموداري ترسيم ، در محور افقي تراز فشار صوت و در محور عمودي فراواني تجمعي ، قيد مي گردد. استاندارد هاي مختلفي توسط سازمانهاي متفاوت براي صدا تعيين شده است.
استاندارد هاي ACGIH و تدوين شده كميته فني بهداشت حرفه اي ميزان تماس مجاز 8 ساعت را ، صداي 85 دسي بل اعلام نموده و با افزايش هر 3 دسي بل ، زمان تماس نصف مي گردد.
سنجش شنوايي از طرق حرف زدن ، ابزارهاي مولد صوت ، سنجش شنوايي از راه هوا و استخوان ، الكتريسيته ، تنفس و اديومتري صورت مي پذيرد . كه در ذيل به مواردي اشاره مي شود:
دياپازن 32 ارتعاش در ثانيه را مرتعش نموده ، در فاصله 2 سانتيمتري گوش قرار مي دهيم فرد مي بايست صدا را بشنود در غير اين صورت گوش خارجي يا مياني مشكل دارد . در صورت عدم پاسخ فرد به دياپازن مرتعش شده 2048 هرتز ، گوش داخلي وي مشكل دارد.با مرتعش نمودن دياپازن 128 هرتز و قرار دادن آن بر زايده ماستويئدگوش فرد سالم تا 20 ثانيه صدا را از راه استخوان مي شنود در صورتيكه كمتر از 20 ثانيه شود ، شواباخ منفي ( صدمه گوش داخلي ) و بيش از 20 ثانيه شواباخ مثبت ( صدمه گوش مياني و خارجي )است.
فرد سالم ارتعاش دياپازن مرتعش شده بر استخوان كشكك را نمي شنود، در صورت شنيدن ، گوش مياني يا خارجي معيوب است (آزمايش بونيه ).
در آزمايش وبر ، دياپازن 128 بروسط پيشاني قرار داده مي شود در صورت تمركز صدا بر گوش ، نوع كري انتقالي است و اگر صدا در گوش سالم يا كمتر صدمه ديده ، متمركز شود گوش داخلي مشكل دارد.
در اديومتري ميدان شنوايي از راه هوا يي و استخواني تعيين مي شود و اصول آن تحريك گوش بوسيله دستگاه با ارسال علائم صوتي ، تعيين حساسيت شنوايي نسبت به فركانسها و شدت هاي متفاوت و رسم منحني مربوط مي باشد .
اديومتري شامل دو بخش AC ( سنجش شنوايي از راه هوايي ) و BC (سنجش شنوايي از راه استخواني ) است كه در روش اول سيستم شنوايي خارجي ، مياني و داخلي ود ر BC گوش داخلي مورد بررسي قرار مي گيرد.
قبل از اديو متري فرد را بايد توجيه نمود: از جمله (برداشت عينك ، قرار دادن مناسب گوشي برروي گوش ، روش پاسخ دادن با دكمه يا تكان دادن دست ، نجويدن آدامس ) دليل مراجعه وي ، سوابق مصرف دارو ، بررسي بيماريهاي قبلي بصورت سئوال و بررسي گوش وي از نظر جرم ، همچنين از مكان مناسب ( با ضريب انعكاس كم ديوار ديوار ، امواج انعكاسي كم ، سطوح جاذب صوت مناسب ، پوشاندن كف اتاق از جنس نرم و درب پنجره جاذب صوت ) استفاده شود
روش سنجش شنوايي از راه هوا :
1- روشن كردن دستگاه
2- قرار دادن گوشي بر روي گوش فرد
3- دكمه خروجي بر وضعيتي كه فرد بهتر مي شنود قرار داده شود و در صورت عدم تفاوت بر روي R (گوش راست ) باشد.
4- دكمه ورودي TONE
5- تعيين دكمه فركانس به ترتيب 1000 – 2000 – 4000 – 8000 - 1000 – 500 و 250هرتز
و در گوش بعدي به ترتيب 250 – 500 – 1000 – 2000 – 4000 – 8000 هرتز
6- تعيين دكمه شدت ( ابتدا از فركانس1000 هرتز وصداي 40 دسي بل )
7- ارسال صداي مربوط با زمان 1 – 2 ثانيه با فشار دكمه مربوطه
8- پاسخ فرد به روشهاي ذكر شده
9- كاهش شدت صدا بصو رت 10 دسي بل تا جايي كه فرد پاسخ ندهد ، در اين شدت 5 دسي بل اضافه مي شود.
10- تعيين آستانه شنوايي ( حداقل صدايي كه فرد به زحمت قادر است 50 % علائم ارائه شده را تشخيص دهد).
11- ثبت نتيجه اديوگرام با علامت دايره قرمز جهت آستانه گوش راست و ضربدر آبي جهت گوش چپ .
12- اتصال آستانه ها به هم و ترسيم منحني اديومتري
13- انجام آزمايش براي گوش ديگر ، به روش فوق
|
افت شنوايي |
وضع شنوايي فرد |
|
10 – 15 دسي بل |
طبيعي NORMAL |
|
15 – 26 دسي بل |
افت ناچيز SLIGHT |
|
26 – 41 دسي بل |
افت ملايم MILD |
|
41 – 55 دسي بل |
افت متوسط MODERATE |
|
55 – 70 دسي بل |
افت نسبتا شديد MODERATE SEVERE |
|
70 – 90 دسي بل |
افت شديد SEVERE |
|
90 دسي بل و بيشتر |
كر PROFOUND |
OSHA توصيه مي نمايد كه از افراد در معرض تماس با صدا ، گاز هاي بيهوشي ،تترا كلرواتيلن ، ذغال سنگ و مواد زائد مخاطره آميز، مي بايست اديومتري سالانه انجام شود.
لازم به ذكر است كه فاكتورهاي سن ، جنس ، سابقه كار و ... در فرمول هاي فوق تاثير مستقيم دارد
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
محدوده فركانس قابل شنيدن براي انسان 20 تا 20000 هرتز ميباشد. محدوده فركانس گفتاري نيز مابين 300 تا 4000 هرتز است. اما گوش انسان نسبت به اصوات با فركانسهاي 1000 تا 4000 هرتز حساسيت بيشتري دارد. به فركانس صوتي پايين تر از 20 هرتز فروصوت و به فركانس هاي صوتي بالاتر از 20 هزارهرتز فراصوت اطلاق ميگردد. با اينكه فراصوت و فروصوت توسط انسان قابل شنيدن نميباشند، اما فردي كه در معرض آنها قرار ميگيرد دچار احساس سرگيجه، تهوع و سردرد ميگردد. اصوات به انواع دايمي و پيوسته (بلندي ثابت است مثل صداي سيستم تهويه هوا)، نوساني (بلندي و يا فركانس متغييراست مثل آژير)، منقطع (مثل زنگ تلفن) و انفجاري (مثل شليك گلوله) تقسيم بندي ميگردند. سرعت صوت در هوا 345 متر در ثانيه، در آب 1500 متر در ثانيه و در فلزات 5000 متر در ثانيه ميباشد. سرعت صوت در هواي خشك از طريق فرمول V=331+0.6T محاسبه ميگردد، كه در آن T حرارت به سانتي گراد ميباشد. هر قدر رطوبت هوا بيشتر باشد سرعت صوت نيز بيشتر است. كاهش قدرت شنوايي با عدم توانايي در تشخيص فركانسهاي بالا(صداي زنان و كودكان) آغاز ميشود. همچنين اين عارضه باعث نامفهوم گشتن اصوات نيز ميگردد. به همين خاطر چنانچه فركانسهاي بالا شنيده هم گردند، باز فرد ممكن است قادر به درك صحيح آنها نباشد.
شدت و بلندي صدا با مقياس دسي بل(DECIBEL) اندازه گيري ميشود. شدت صوت به بزرگي نوسانات در فشارهوا كه توسط امواج صوتي ايجاد ميگردند، اطلاق ميگردد. پايين ترين حد آن 0 دسي بل است كه آستانه شنوايي ناميده ميگردد. مقياس دسي بل لگاريتمي ميباشد. بطوري كه با افزايش هر 10 دسي بل، شدت سر و صدا 10 برابر ميگردد. ادراك بلندي صدا نيز در انسان لگاريتمي است بطوري كه به ازاي هر 10 دسي بل افزايش شدت، ادراك بلندي صدا نيز دو برابر ميگردد. بنابراين شدت 80 دسي بل يك ميليون بار شديد تر از 20 دسي بل بوده و 64 بار بلندتر ميباشد. درغياب هرگونه شي بازتابنده، سطح موثر دسي بل به ميزان 6 دسي بل به ازاي 2 برابر شدن فاصله، كاهش مي يابد. براي مثال شدت صداي 100 دسي بل در فاصله 10 متري، در فاصله 20 متري به 94 دسي بل و در فاصله 40 متري به 88 دسي بل كاهش مي يابد. به ازاي هر 3 دسي بل افزايش شدت صوت، ميزان فشاري كه به پرده صماخ گوش وارد ميشود، 2 برابر ميگردد. دو فاكتور شدت صوت و طول مدت قرارگيري در معرض منبع صدا در آسيب به شنوايي انسان موثر ميباشند. شدت صوت به ازاي دو برابر شدن فاصله از منبع صوت به ميزان 6 دسي بل كاهش مي يايد.
------------------- -----------
0 آستانه شنوايي
10 صداي تنفس عادي
20 نجوا-خانه ساكت
40 گفتگوي عادي
60 زنگ تلفن-ماشين ظرفشويي
70 ترافيك سنگين
75 سيستم تهويه هوا
80 جاروبرقي-سشوار-ساعت زنگ دار-خيابان شلوغ
90 چمن زن-تردد كاميون-مترو
98 اركستر بزرگ
100 بوق خودرو-فرياد كشيدن-دريل بادي-اره برقي-واكمن با حداكثر بلندي صدا-صداي برخاستن هواپيماي جت از فاصله 300 متري.
120 استريوي خودرو-موسيقي راك از فاصله 2 متري
130 آستانه دردناكي-برخاستن هواپيماي جت از فاصله 100 متري-مته حفاري
140 شليك گلوله-آژير خطر
150 برخاستن هواپيماي جت از فاصله 25 متري-اوج موسيقي راك
160-180 پاره شدن پرده گوش-محل پرتاب راكت فضايي
نكته:آستانه درد گوش در 120-130 دسي بل ميباشد، اما آسيب به اعصاب شنوايي از 85 دسي بل آغاز ميگردد.
نكته: سر و صداهاي فراتر از 80 دسي بل بطور بالقوه خطرناك ميباشند. بنابراين چمن زنها، كنسرت هاي راك، شليك گلوله، ترقه ها، هد ست ها و هد فن ها، موتور سيكلت ها، تراكتور، همزن ها و مخلوط كن ها، غذا سازها واسباب بازيهاي پر سر و صدا همگي بيش از 90 دسي بل سر و صدا توليد ميكنند و براي سلامت شنوايي مضر ميباشند.
1-براي خواب راحت حداكثر سروصدا 30-35 دسي بل باشد.
2-حداكثر سروصداي خارج محل مسكوني 60-65 دسي بل باشد.
3-حداكثر مجازقرارگيري در معرض سروصدا، 85 دسي بل و 8 ساعت در روز ميباشد.
4-براي گوش حفاظت نشده زمان درمعرض قرار گيري مجاز، با هر 5 دسي بل افزايش سطح سر و صداي متوسط (85 دسي بل)، به نصف كاهش مي يابد. يعني حداكثر 8 ساعت براي 90 دسي بل، حداكثر 4 ساعت براي 95 دسي بل، حداكثر 2 ساعت براي 100 دسي بل و حداكثر 15 دقيقه براي 115 دسي بل در 24 ساعت.
5-هرگونه سروصداي بالاي 140 دسي بل غير مجاز است.
6-براي حفاظت ازگوش مقابل سر وصداهاي بالاي 105 دسي بل بايستي هم ازپلاك گوش و هم از گوشي (همراه با هم) استفاده كرد.
حفاظ هاي گوش:
1- پلاك گوش(earplug):داخل كانال گوش قرار ميگيرند.
2-گوشي(earmuff):گوش خارجي را كاملا ميپوشانند.
نكته: پلاك گوش و گوشي به ميزان 15-30 دسي بل از شدت سروصدا مي كاهند.
نكته:قراردادن پنبه در گوش تنها 5-7 دسي بل از شدت سر و صدا ميكاهد.
تعاريف سر و صدا(noise):
1-هرگونه صداي ناخواسته و آزار دهنده سر و صدا ناميده ميگردد.
2-امواج صوتي با ارتعاشات نامنظم و فاقد زير و بم مشخص.
3-سيگنالهايي كه در رديابي و يا كيفيت سيگنال ديگر تداخل ايجاد ميكنند.
4-سيگنالهاي صوتي كه بروي سلامت روان و جسم فرد تاثير منفي بجاي ميگذارند.
5-سروصدا يك مسئله ذهني است. افراد تعاريف متفاوتي از سروصدا دارند. گوش كردن به موسيقي راك براي برخي مفرح و براي برخي افراد آزاردهنده است. هر فرد نيز سطح تحمل متفاوتي نسبت به سروصدا دارد.
منابع توليد سروصدا:
1-حمل و نقل: هواپيما (فرودگاه)، خودروها، موتورسيكلت ها،راه آهن،مترو.
2-ماشين آلات:ماشين آلات راه سازي، ساختمان سازي و صنعتي.
3-سرگرمي: دستگاه هاي پخش قابل حمل،ا ستريوهاي پخش، راديو، تلويزيون، ادوات موسيقي، كنسرت ها، ورزشگاه ها.
4-لوازم خانگي و اداري: سيستم تهويه مطبوع، كولر، جاروبرقي، سشوار، پنكه، دستگاه تايپ، چاپگرها.
5-حيوانات خانگي: سگ و گربه.
6-ابزارهاي برقي: اره برقي، دريل، فرز.
1-شنوايي: درمعرض مداوم سر و صدا قرار گرفتن باعث از دست رفتن قدرت شنوايي ميگردد. از دست رفتن قدرت شنوايي به تدريج صورت گرفته و فاقد درد ميباشد، اما متاسفانه اثرات آن دائمي و غير قابل برگشت است، چراكه سلولهاي مويي حلزون گوش قابليت بازسازي مجدد ندارند. كري و كاهش قدرت شنوايي برخلاف تصور عموم به علت افزايش سن و پيري نبوده، بلكه قرارگيري در معرض سر و صداهاي ناهنجار علت اصلي آن ميباشد. كاهش قدرت شنوايي، كري، زنگ و وزوز گوش از عوارض سروصداي بلند است.
2-قلب و عروق:چنانچه فردي بطور مداوم طي 8 ساعت در معرض سر و صداي بالاي 70 دسي بل قرار گيرد، فشار خون وي تا 5-10 ميل مترجيوه افزايش مي يابد.افزايش فشار خون، انقباض عروق (به علت استرس و افزايش سطح آدرنالين خون)، افزايش خطر ابتلا به امراض قلبي-عروقي ازعوارض سر و صدا ميباشند.
3- استرس، اضطراب، سردرد، خستگي، زخم معده، سرگيجه، اختلال نعوذ در مردان (به علت انقباض عروق)، انقباضات عضلاني، اختلال در سيستم گوارش، افزايش كلسترول و تعداد گلبولهاي سفيد خون، افزايش سرعت تنفس، دل درد، تغيير در عملكرد طبيعي غدد درونريز، سوزش سردل (ترش كردن) از ديگر عوارض سروصدا ميباشند.
4- تحريك رفتارهاي ضد اجتماعي، خشونت طلبي، افزايش نرخ حوادث كار، مختل شدن رشد شناختي در كودكان، كاهش فراخناي حافظه، اختلالات رواني، تحريك پذيري، پرخاشگري، كاهش تمركز، كاهش بازده كاري از ديگرعوارض سر و صدا ميباشند.
5-بارداري و سلامت جنين:سر و صدا باعث تولد نوزادان زودرس،كم وزن و داراي نقص عضو ميگردد.جنين قادر به شنيدن صداها وهمچنين پاسخ به آنها ميباشد. زنان باردار نبايستي 15-60 روز پس از لقاح و بارداري در معرض سروصدا قرار گيرند. چراكه در اين بازه زماني ارگانهاي اصلي داخلي و سيستم اعصاب مركزي جنين در حال شكل گيري ميباشند. با انقباض عروق مادر، اكسيژن و مواد غذايي كمتري به جنين ميرسد. همچنين سر و صداي زياد باعث كاهش برخي هورمونهاي مادر، كه بر رشد جنين تاثير گذار است، ميگردد.
6-آزاردهندگي: محتواي سروصدا، تداخل در فعاليت (مثل خواب) و عدم توانايي در كنترل منبع صداي نابهنجار در آزار دهندگي سر و صدا تاثير دارند.
7- تاثير بر حيوانات: تغيير در رفتارهاي تغذيه اي، توليد مثلي و مهاجرت حيوانات. كاهش زيستگاههاي قابل استفاده و نهايتا انقراض برخي گونه ها. مانند مرگ برخي والهاي منقاردار به علت صداي رديابهاي صوتي نظامي كه بيش از 300 دسي بل شدت و بلندي دارند. آسيب به اعصاب شنوايي و خونريزي از گوش نيز در برخي حيوانات مشاهده ميگردد.
7- تشديد اثرات داروها، الكل، منو اكسيد كربن و تسريع روند پيري.
8- كاهش كيفيت و كميت خواب (حتي پس از قطع سروصدا)
9-وارد آمدن فشار و التهاب حنجره به علت فرياد كشيدن در محيط هاي پر سروصدا.
10- ثابت گرديده كه افراد در محيط هاي پر سر و صدا كمتر به كمك ديگران مي شتابند.(كاهش حس انساندوستي)
علايم هشداردهنده سر و صداي بلند:
1-شما بايستي صداي خود را بيشتر از حد معمول بالا ببريد و يا فرياد بكشيد تا ديگران قادر به شنيدن صداي شما باشند.
2-شما قادر به شنيدن صداي فردي كه در فاصله يك متري از شما ايستاده نمي باشيد.
3-شما پس از قرار گرفتن در معرض سر و صدا، در گوش خود احساس درد و يا صداي زنگ مي كنيد.
4-شما چندين ساعت پس از قرار گرفتن در معرض سروصدا در شنيدن اصوات دچار مشكل مي شويد.
1-كاهش سروصدا: سد كردن مسير عبور امواج صوت با استفاده از فاكتورهاي فاصله و قرار دادن اشياء حايل در مسير صوت.
* فاصله(distance):تراكم انرژي امواج صوتي با پراكندگي و انتشار صدا ،كاهش مي يابد.بنابراين افزايش فاصله ميان منبع سروصدا و شنونده باعث كاهش شدت صوت ميگردد.شدت صوت با مجذور فاصله شنونده از منبع صوت نسبت عكس دارد.
2-جذب سر و صدا: تبديل و تغيير شكل امواج صوت با مهار پژواك،انعكاس صدا وتشديد صدا(رزنانس).
* ميرايي(damping): در اين روش ارتعاشات صوتي به انرژي گرمايي تبديل ميگردند. عبور امواج از چندين لايه از مواد با چگالي متفاوت باعث ميرايي صوت ميگردد. مثل استفاده از ميرا كننده ها يي همچون فوم. فلز سرب نيز باعث ميرايي سر و صدا ميگردد.
3-حذف فعال صدا(noise cancellation): اين روش يك ابداع مدرن است. ابتدا يك ميكروفن صداهاي محيط را جمع آوري ميكند، سپس توسط رايانه امواج دريافتي تحليل گرديده و امواج صوتي اي كه 180 درجه از فاز امواج دريافتي متفاوت است از طريق بلندگوي سيستم خارج ميگردد. اين عمل باعث پديد آمدن تداخل مخرب و حذف سروصداي آزاردهنده ميگردد.
چگونه از گوش خود در برابر سر و صدا حفاظت كنيم:
1-قرار گيري در معرض سر و صدا را به حداقل رسانيد. در كنسرت ها، تالارهاي سخنراني و يا ميهماني ها كنار بلندگوها نشينيد. چنانچه موسيقي دان ميباشيد، هميشه از حفاظ گوش استفاده كنيد.
2-حجم صدا را كاهش دهيد. چنانچه از هدست و يا هدفن استفاده ميكنيد، و يا در يك فضاي محبوس به موسيقي گوش ميدهيد (داخل اتومبيل) حجم صدا را كاهش دهيد. اگر دوست شما كه در 90 سانتي متري شما ايستاده قادر به شنيدن صداي موسيقي از هدست و يا هدفن شما ميباشد، صداي موسيقي شما يقينا بسيار بالاست.
3-هنگام خريد لوازم منزل،اسباب بازي و وسايل برقي نوع كم سر و صداي آنها را انتخاب كنيد.
4-در مكانهاي پر سر و صدا حتما از پلاك هاي گوش و يا گوشي ها استفاده كنيد.
5-استفاده از پنجره هاي دوجداره، سقفها و ديوارهاي آكوستيك، پرده هاي قطور جلوي پنجره ها، پوشاندن كف با فرش و يا موكت سروصداي داخل و خارج خانه را كاهش دهند.
6-بي جهت بوق خودرو را به صدا در نياوريد، مگر درمواقع اضطراري.
7-سر و صداي حيوانات خانگي خود را كنترل كنيد.
8-ديگران را نسبت به خطرات سر و صداي بلند آگاه سازيد.
9-موتور خودرو، تهويه مطبوع و ساير لوازم برقي را در وضعيت مناسب نگهداري كنيد و در صورت لزوم به تعمير آنها بپردازيد.
10-هنگام گوش كردن به صداي موسيقي، تلويزيون و يا راديو مراعات حال همسايگان خود را نيز بكنيد.
11-چنانچه در محيطهاي پرسروصدا زندگي ميكنيد و يا مشغول به كار ميباشيد، بطور مرتب تست سنجش شنوايي را صورت دهيد.
12-جاي استفاده از گوشي هاي هدفن (آنهايي كه درون كانال گوش قرار ميگيرند)، از هدست استفاده كنيد .