اندازه گیری و ارزیابی روشنایی و صدا در محیط کار

measure and evaluate the lighting and sound at work place

 

روشنایی در محیط کار

با پیشرفت صنایع و افزایش واحدهای صنعتی و تولیدی و نیاز روز افزون به بازده  بیشتر صنایع برای فراهم آوردن نیاز های مصرف کننده گان ایجاب می کند که کار بیشتر در محیط های بسته در مدت شب و روز ادامه داشته باشد . بنابراین استفاده از نور های مصنوعی به تدریج گسترش یافته است امروزه مسئله روشنایی برای کارگاه های بزرگ صنعتی اهمیتی ویژه یافته است . کمبود روشنایی  در محیط کار افزون بر ایجاد خستگی اعصاب آسیب های دیگر به سلامتی و بینایی کارگر وارد می آورد .(1)

در این گزارش به ارزیابی میزان نور در محیط دو کلاس پرداخته می شود .

برای تعیین مقدار نور در محیط کلاس به تمهیداتی نیاز داریم که بتوانیم با استفاده از آنها این مقدار را تعیین کنیم . از آنجا که تعیین مقدار نور دقت زیادی می طلبد لذا در هنگام کار با دستگاه های مربوط به نور سنجی باید سعی شود دقت لازم مبذول گردد .قبل از انجام کار شناخت بعضی از پارامترهای مربوطه به بحث نور لازم است :

1)    شار نوری منبع که همان میزان نور ساطع شده از منبع است و واحد آن لومن می باشد شار نوری همان توان منبع است .

2)    شدت نور منبع : شدت نور منبع همان تراکم  شار نوری در فضا است که واحد آن کاندلا می باشد .

3)  شدت روشنایی : آنرا با E نشان می دهند . شدت روشنایی در یک سطح میزان شار نوری تابیده شده بر واحد سطح را نشان می دهد واحدهای اندازه گیری شدت روشنایی عبارتند از :

الف) لوکس :روشنایی ایجاد شده به وسیله شار نوری یک لومن بر روی سطحی برابر یک متر مربع .

ب) فوت – کندل :عبارت است از روشنایی سطحی برابر یک فوت مربع که شار نوری برابر یک لومن را به طور یکنواخت از فاصله یک فوتی منبع نور دریافت می کند .(2)

در این آزمایش اندازه گیری شدت روشنایی بر حسب لوکس انجام می شود .

هدف از انجام آزمایش :

هدف از انجام آزمایش تعیین مقدار روشنایی در محیط دو کلاس 7و 8 دانشکده بهداشت قم می باشد که در پایان باید این مقدار روشنایی گزارش شده استاندارد مقایسه گردد تا در صورت عدم تطابق با استاندارد اصلاحاتی انجام گردد تا بتوان به اهداف زیر دست یابیم :

A.    ) افزایش بازده کار

B.    ) کاهش عوامل ایجاد خستگی

وسایل مورد نیاز جهت انجام آزمایش :

a.     ) لوکس متر

b.     )  تهیه نقشه ناحیه بندی شده بر حسب متر (ایستگاه در ابعاد 1×1 )

c.     ) متر معماری

 

شرح آزمایش : برای انجام دقیق این آزمایش باید سعی شود اندازه گیری در زمانی انجام شود که نور خورشید به داخل محیط نتابد چون هدف ما اندازه گیری نور مصنوعی است در غیر این صورت باید محیط کلاس را توسط نصب پرده و وسایل دیگر نور طبیعی را به حداقل رساند یا اینکه اندازه گیری در شب انجام شود . برای این منظور محیط دو کلاس در ابعاد 1×1 ناحیه بندی شده و به منظور به حداقل رساندن نور طبیعی ، اندازه گیری در عصر  و هوای ابری انجام شد به این صورت که نور سنجی در مرکز هر ناحیه صورت گرفت . مقادیر اندازه گیری شده در نقشه ایی به شرح زیر گرد آوری شد :

كلاس شماره7

به طول6متر وعرض5متر

شمال

                                             

 

 

385

 

 

 

 

564

 

 

578

 

 

479

 

 

424

 

 

360

 

 

 

565

 

766

 

 

555

 

 

381

 

 

395

 

 

 

640

 

752

 

 

584

 

 

395

 

 

355

 

 

 

 

585

 

792

 

 

644

 

 

343

 

 

238

 

 

 

 

331

 

451

 

 

318

 

 

245

 

 

153

 

 

 

 

212

 

 

301

 

 

231

 

 

170

كلاس شماره 8

به طول 6متر وعرض 4 متر

 

شمال

     

 

 

553

 

 

 

531

 

 

480

 

 

290

 

 

419

 

 

477

 

 

509

 

 

371

 

 

 

570

 

 

714

 

 

566

 

 

 

360

 

 

425

 

 

601

 

 

613

 

 

436

 

 

 

330

 

 

 

469

 

 

443

 

        281   

 

 

254

 

 

357

 

 

350

 

 

255

 

 

نتیجه گیری :

 

 

 

تجزیه و تحلیل :

برای انجام تجزیه و تحلیل دقیق  و مناسب لازم دیده شد که تعداد منابع روشنایی در هر دو کلاس شمرده شود و انواع آنها نیز مشخص گردد ، در ضمن مشخص شود که هر منبع با چه انرژی کار می کند . با این کار در صورت عدم تطابق مقدار اندازه گیری شده با مقدار استاندارد می توان با جا گذاری  یا برداشتن منابع نور آنرا اصلاح کرد .

 

 

 

 

مقدمه: ماهیت نور ،نور بخشی از طیف امواج الکترومغناطیسی است که در برخورد با سلول های گیرنده شبکیه چشم انسان دریافت وپس از ارسال به مغز کمیت ومقدار آن درک میگردد

طیف دریافت شده از محیط اطراف بر مبنای خصوصیات آن در مغز بصورت نور ،رنگ ویا شیئ   درک میگردروشنایی یک عمل روشن سازی  سطوح اشیا برای قابل روئیت ساختن ودرک وتشخیص آن ها میباشد

ویژگی یک روشنایی رضایت بخش :

1- نور کافی باشد  .

2- نور از نظر توزیع مطلوب باشد

3- درخشندگی سطوح موجب چشم زدگی نگردد

4- سایه های مزاحم وجود نداشته باشد

روشهای اندازه گیری روشنایی محیط کار

1- اندازه گیری شدت نور یک لامپ(I)

2-اندازه گیری شار نوری یک لامپ ( )

3-اندازه گیری شدت روشنایی درمحیط(E)

4- اندازه گیری درخشندگی (    (L

موارد یک و دو بیشتر کاربرد مهندسی دارند وموارد سه وچهار توسط کارشناس بهداشت حرفه ای اندازه گیری میشود

شارنوری یاتوان نوری: میزان نو.ر ساطع شده ازمنبع نوری ما و واحد آن لومن میباشد

شدت روشنایی دریک سطح عبارت است ازشارنوری تابیده شده به واحد سطح میباشد

درخشندگی :سدت نور منتشر شده ازیک منبع در جهت عمود بر چشم وواحد آن کندلا برمتر مربع است که نیت نیز نامیده میشود و واحد دیگر آن کاندلا بر سانتی متر مربع است که استیبل نامیده میشود

انواع نور: 1- نور طبیعی( خورشید )      2- نور مصنوعی ( انواع لامپ ها)

مشخصات منابع روشنای مصنوعی:

1-    نور منبع روشنایی مصنوعی باید تا حد امکان به روشنایی روز نزدیک باشد

2-    کمیت نور منبع روشنایی مصنوعی باید ثابت وکافی بوده ودر کلیه سطوح کار بطور یکنواخت توزیع گردد

3-    منابع روسنایی باید به گونه ای نصب شوند که باعث ایجاد خیرگی یا بازتاب نور در سطح نگردد

4-    درخشنگی منابع مصنوعی باید مناسب باشد

5-    منابع روشنای نباید به مقدار زیاد ایجاد حرارت نماید

6-    تابش فرابنفش منابع مصنوعی باید حداقل باشد

هدف : اندازهگیری شدت روشنایی در کلاس های شماره 4و5 دانشکده بهداشت قم میباشد تا با اندازه گیری آن ومقایسه با استانداردها اصلاحاتی را در منابع نور مصنوعی  ایجاد کنیم و تامیین روشنای کافی برای حفاظت از بینای افراد موجود در کلاس و کاهش عوامل ایجاد فشار وخستگی و و افزایش  راندمان کاری

انواع اندازه گیری شدت روشنایی:

1-    عمومی: چیدمان منظم وطبق الگوی خاص ویا چیدمان نامنظم مابا فرض نامنظم بودن اندازه میگیریم

2-    موضعی : چند جایی مشخص را اندازه میگیریم

وسایل مورد نیاز آزمایش:

1-    لوکس متر

2-    مترسنج

3-    نقشه کلاس جهت ناحیه بندی کردن کلاس

شرح آزمایش :

برای اندازه گیری شدت روشنایی دقیق ماباید کارهایی زیر را انجام دهیم

1-    سطح کلاس مورد نظر را به ابعاد  یک متر مربع تقسیم بندی مکنیم

2-    موقعیت درو پنجره ها را تعیین میکنیم

3-    پرده ها  راکشیده ودر ها را می بندیم

4-    کلیه لامپ ها را روشن می کنیم و هیچ نور طبیعی نباید وجود داسته باشد

5-    تعداد ونوع لامپ ها را مشخص میکنیم

6-    نورسنج را در ارتفاع 75سانتی متری ازسطح زمین گرفته ودر هرایستگاه یک اندازه گیری انجام می دهیم 

7-    میانگین گیری

 

 هیچ نور طبیعی وارد محیط ما بشود و وجود عوامل مزاحم باعث ایجاد اختلال در اندازه گیری میشود

برای کلاس شماره چهار ما میانگین گیری میکنیم که ابعاد آن 6×5 متر می باشد اندازه میگیریم

وبه 30تا ایستگاه تقسیم می کنیم 

lux 234 = 30 ÷ 7025

میانگین گیری برای کلاس شماره پنج با ابعاد 6×5 متر

lux343=30÷10299

 ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

 

سر و صدا

 

مجموعه عوامل و شرايط قابل درك به وسيله حواس پنجگانه كه جزئي از محيط فيزيكي كار است. به عنوان عوامل و شرايط فيزيكي محيط كار مطرح هستند كه علا‌وه بر مكان، وسايل و ابزار كار، عواملي نظير روشنايي، گرما، سرما، رطوبت، صدا، ارتعاش و غيره را شامل مي‌شود. اگر اين عوامل از حدود لا‌زم و قابل تحمل فراتر روند و يا از حدود توصيه شده، در استانداردها كمتر يا پايين‌تر باشند عوارض و يا مسائل خاصي را به وجود مي‌آورند كه لا‌زم است براي حفظ سلا‌مت نيروي انساني در محيط‌هاي كاري رفع گردند.


آثار سرو صدا
به طور كلي سرو صدا در محيط كار عوارض مختلفي را ايجاد مي‌كند كه عبارتند از:
1‌- عوارض رواني و عصبي
2‌- تداخل در ارتباطات
3-‌ خستگي و كاهش راندمان كار
4-‌ اثر فيزيولوژيكي
1‌ اثر رواني سر و صدا به مشخصات فيزيكي صدا مانند فركانس، فشار و شدت صدا بستگي دارد. به طوري كه سر و صداي زياد باعث كاهش تمركز اعصاب و فعاليت‌هاي مغزي شده و بر روي سلسله اعصاب اثر مي‌گذارد. سردرد، سرگيجه، ضعف عمومي، بي‌خوابي و عصبي شدن از جمله علا‌ئمي هستند كه در اين زمينه ظاهر مي‌شوند. تداوم كار در معرض چنين سرو صدايي ممكن است باعث شود فرد به امراض رواني مبتلا‌ گردد.
2- در محيط پر سر و صدا امكان صحبت كردن و گاهي اوقات به علت نوع كار، انجام دادن درست آن مقدور نيست. در چنين حالتي افراد مجبور مي‌شوند با صداي بلند با يكديگر صحبت كنند كه ادامه اين كار عوارض مختلفي را مي‌تواند ايجاد كند. اين موضوع تحت عنوان تداخل در ارتباطات مطرح است.
3-خستگي و كاهش راندمان كار، از ديگر عوارض سر و صداي محيط كار است كه آن را از نظر كيفي و كمي تحت تاثير قرار مي‌دهد و از بعد اقتصادي بسيار مهم است.
4-درخصوص اثر فيزيولوژيكي هم گفتني است سر و صداي شديد بر روي دستگاه‌هاي مختلف بدن عوارض گوناگوني به جاي مي‌گذارد. از جمله كاهش ميزان شنوايي كه ممكن است به كري موقت يا دائمي بينجامد. درد گوش، حال بهم خوردگي، بالا‌ رفتن فشار خون، زخم معده و ... از ديگر بيماري‌هايي هستند كه در اين زمينه بروز پيدا مي‌كنند.
جدول زير قدرت شنوايي بر حسب شدت صورت را نشان مي‌دهد:
شدت صدا
درجه شنوايي
نشنيدن صدايي با شدت 20 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 30 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 45 دسي بل
نشنيدن صدايي با شدت 85 دسي بل
نقص مهمي به شمار نمي‌رود
نقص در مكالمه ظاهر خواهد شد
سنگيني گوش
كري
كاهش و كنترل سر و صدا
در كارگاه‌هاي صنعتي، تمهيدات و شيوه‌هاي مختلفي از قديم به كار مي‌رفته است از جمله: تعويض ادوات و وسايل كار، استفاده از ماشين‌هاي بدون سرو صدا، استفاده از روش‌هاي سنتي از قبيل روغنكاري ماشين‌ها و تعويض قطعات كهنه و فرسوده آن، استفاده از قطعات لا‌ستيكي و پلا‌ستيكي و غيره. اگر روش‌هاي مذكور موثرنباشد استفاده از گوشي‌ها و كالا‌ ‌هاي مخصوص جهت حفاظت كارگران مفيد است. همچنين لا‌زم است قبل از شروع كار از كارگران، آزمايش‌هاي قدرت شنوايي به عمل آيد و هر چند مدت يك بار تكرار شود.
طرح‌ريزي صحيح ماشين‌ها، لوازم جذب‌كننده سر و صدا، كنترل ارتعاشات، خاموشي ماشين‌ها براي مدت زمان معين و غيره نيز از روش‌هايي هستند كه مي‌توان براي كاهش و كنترل سر و صدا در نظر قرار گيرند.
در ادامه به دو روش كلي كه براي كنترل سر و صداهاي مزاحم وجود دارد اشاره مي‌كنيم:
الف‌ -جذب صدا: در اين روش شدت سرو صدا در محيط كار با تقليل ميزان انعكاس امواج صوتي به وسيله نصب وسايلي براي گرفتن و تخفيف ارتعاشات صوتي تقليل داده مي‌شود به اين معني كه با استقرار وسايل جذب صدا در سقف‌ها و ديوارها، به جاي اينكه امواج صوتي توليد شده منعكس شود، جذب ديوارها و سقف‌ها شده، بدين صورت مقدار زيادي از شدت صداي توليد شده كاسته مي‌شود.
ب-‌ عايق كردن صدا: در اين روش كانون‌ها و عمليات مولد صدا، نظير محل كار ماشين‌ها، از ساير قسمت‌هاي محيط كار مجزا (توسط كشيدن ديوار يا نصب آنها در محل‌هاي جداگانه) و از انتقال صدا به جاهاي ديگر جلوگيري مي‌شود.
ضمنا علا‌وه بر عايق كردن سقف‌ها و ديوارها، به منظور جلوگيري از ورود صدا از خارج و كاهش ارتعاشات صورتي توليد شده در داخل مي‌توان سر و صدا را درهمان منبع توليد صدا (كانون‌هاي صدازا) از بين برد. به طور مثال:
1-‌ نصب وسايلي در ماشين‌آلا‌ت براي كاهش سرو صدا و ارتعاشات.
2‌- استفاده از وسايل اتوماتيك براي بستن درهاي بزرگ و سنگين، براي جلوگيري از سر و صداي ناراحت‌كننده ناشي از بستن درها و روغنكاري به موقع قفل‌ها، لوله‌ها، دستگيره درها و همچنين قسمت‌هاي گردان ماشين‌ها تا راحت و روان كار كنند و سر و صدا توليد نكنند.
3‌- صداي زنگ تلفن‌ها را با استفاده از وسايلي كه در آنها نصب مي‌شود، مي‌توان كاهش داد.
4-‌ كاركنان را مي‌توان آموزش داد كه آرام صحبت كنند و از ايجاد سرو صدا و همهمه، به خصوص وقتي دور هم جمع مي‌شوند يا از راهروها مي‌گذرند جدا خودداري كنند.
5-‌ استفاده از كفپوش در اتاق‌هاي چوبي، سيماني يا آجري كه باعث جذب امواج صوتي و كاهش سرو صدا مي‌شود.
6- استفاده از ارابه‌هاي دستي كوچك با چرخ‌هاي لا‌ستيكي براي حمل و نقل بار در راهروها و اتاق‌ها.
7-‌ تنظيم صحيح روش كار، باعث تقليل مقدار زيادي از آمد و شدهاي غيرضروري و در نتيجه، در عين افزايش كارآيي، موجب كاهش ميزان سرو صدا مي‌شود
 

سر وصدا

با صنعتي شدن كشورها آلودگي صوتي به صورت يك مسئله در محيط كار وبه خصوص كارخانه ها بروز كرده است

 

صوت براي انتشار نياز به محيط مادي دارد

 

فرکانس ياتواتر، فشار صدا يا بلندی، از خواص فيزيکی صوت است

 

گوش عادی دارای حداقل و حداکثر آستانه شنوايی است

 

در يك محيط كاري با توجه به اينكه كارگران چه مقدار در محيط كار وباچه وسايلي سروكار دارند ميتوان گفت:صداهاي بيش از صدوبيست دسي بل ناراحت كننده، دردآور  و زيان آور هستند

 

اثرات و بيماريهای ناشی از سروصدا

 

موجب سلب آسايش و خواب انسان است

کاهش ميزان شنوائی وهچنين ناشنوايي ناشي از صدا مانند: كاهش شنوايي _وز  وز  گوش

کاهش بازده کار انسان و زيانهای اقتصادی

اثرات فيزيولوژيكي از قبيل :افزايش فشار خون جرياني_افزايش ضربان قلب و بالارفتن مصرف اكسيژن_اثرات رواني_ايجاد زخمهاي دستگاه معدي رودي

ناراحتيهاي عمومي از قبيل : خستگي، عصبانيت،پيري زودرس ،  نااميدي،سردرد ،سرگيجه،ضعف عمومي وهمچنين كرشدن فرد كه بر دو دسته است: موقت و دائم

 

كري موقت : درجه ابتلاي افراد به اين بيماري بستگي به زماني دارد كه در معرض صدا قرار ميگيرند و اگر براي مدت طولاني اين وضع ادامه پيدا كند احتمال دارد كه حتي با فواصل استراحت چند ماهه يا چند ساله هم شنوايي به حالت اوليه برنگردد.

 

کري دايم

 اين حالت در مورد افرادي رخ ميدهد كه مدتها در معرض صداهاي بيش از يكصد دسي بل قرار گرفته و برنامه محافظت از شنوائي درباره آنها اجرا نشده است.در اين حالت از بيماري اوديو گرام شدت شنوايي سقوط ميكند.جالب اينجاست كه وضع اين بيماران در معاينات كلينيكي مگر در موارد پيشرفته تشخيص داده نميشود و در اينجاست كه ضرورت اوديومتري بصورت دوره اي مشخص مي شود.

((شنوايي گوش را بوسيله دستگاه مخصوصي به نام اوديو متر اندازه گيري ميكنند كه به اين عمل اوديومتري گويند و منحني هاي حاصل از آزمايش هاي آن را اوديو گرام گويند))

 

 

 

كنترل سروصدا

 

صدا از يك منبع توليد ميشود و بعد طي يك مسير به گوش شنونده ميرسد،بنابراين با کنترل يک يا چند منبع توليد، مسير انتشارسروصداوگوش شنونده ميتوان از اثرات زيان آور آن جلوگيری کرد.

 

راهکارها

 

کاهش صدا از منبع توليد

 

روشي مهندسي و مكانيكي،پر هزينه،وقت گير وموثرترين روش كاهش سر و صداست

 

مثالها:

 

نصب دستگاههاي خفه كننده صداي خروج هوا

تغييرات در ماشينها(مكانيكي و...)

پوشش ماشين با صفحات آکوستيک

تعمير ونگهداري وروغن كاري ماشينها

عايق کاری سطوح ديوار و سقف با مصالح جذب کننده برای کاهش مقدار سر وصدائی که از طريق ساختمان و هوا انتقال مي يابد

 

تغيير مسير انتشار

 

مثالها:

حصار کشی در اطراف ماشين

ساختن موانعی ميان منبع توليد و محيط کار

افزايش فاصله منبع توليد و شنونده

عايق کاری سقف ،ديوار و کف ساختمان

استفاده از فنرهای فلزی ،لاستيک،چوب پنبه و لايه های پشم شيشه

 

 

روشهای کاهش سروصدائی که به شنونده ميرسد

تغيير محل کارگر

تغيير برنامه کار

استفاده از اتاقکهای ضد صدا و آکوستيک برای کارگر

راهكارهاي ديگر

استفاده كارگران از محافظ هاي گوش

اجراي برنامه هاي آموزشي در جهت كاهش صدا

جداكردن مناطق مسكوني از تجاري وصنعتي

اديومتري نمودن مرتب كارگران در فواصل زماني لازم

بازديد مرتب محل كار كارگران

 

KIA
صوت با متراكم شدن و از تراكم خارج شدن متناوب ذرات هوا توليد ميگردد، كه سبب افزايش و كاهش فشار هوا به فرم موج مي شود. بسامد (frequency) و يا زير و بمي(pitch)، و شدت(intensity) و يا بلندي(loudness) دو مشخصه صوت ميباشند. بلندي صوت به دامنه صوت(amplitude) بستگي دارد، هر قدر دامنه صوت بيشتر باشد، بلندي صدا نيز بيشترخواهد بود. زير و يا بم بودن صوت نيز به فركانس (تواتر) صوت بستگي دارد، هر قدر فركانس صوت بيشتر باشد، صدا زير تر و هر قدر فركانس پايين تر باشد، صدا بم ترخواهد بود. به تعداد امواج صوتي در واحد زمان (ثانيه) فركانس ميگويند كه واحد آن نيزهرتز(hertz) است. اصوات بم با عث تحريك سلولهاي مويي راس حلزون شنوايي و اصوات زير باعث تحريك سلولهاي مويي قاعده حلزون گوش ميگردند. اصوات با فركانس بالا (زير) طول موج كوتاهي دارند. اما اصوات با فركانس پايين (بم) طول موج بلندي دارند. فركانسهاي پايين در تمام جهات منتشر گرديده اما فركانسهاي بالا بيشتر جهت دار ميباشند. فركانسهاي پايين از ميان مواد مختلف (ديوار و پنجره ها) راحت تر از فركانسهاي بالا عبور ميكنند، از اين رو صداي ساب ووفر براحتي از پس ديوار قابل شنيدن ميباشد. صوت در خلاء منتشر نمي شود و براي انتشار احتياج به محيط مادي دارد.

محدوده فركانس قابل شنيدن براي انسان 20 تا 20000 هرتز ميباشد. محدوده فركانس گفتاري نيز مابين 300 تا 4000 هرتز است. اما گوش انسان نسبت به اصوات با فركانسهاي 1000 تا 4000 هرتز حساسيت بيشتري دارد. به فركانس صوتي پايين تر از 20 هرتز فروصوت و به فركانس هاي صوتي بالاتر از 20 هزارهرتز فراصوت اطلاق ميگردد. با اينكه فراصوت و فروصوت توسط انسان قابل شنيدن نميباشند، اما فردي كه در معرض آنها قرار ميگيرد دچار احساس سرگيجه، تهوع و سردرد ميگردد. اصوات به انواع دايمي و پيوسته (بلندي ثابت است مثل صداي سيستم تهويه هوا)، نوساني (بلندي و يا فركانس متغييراست مثل آژير)، منقطع (مثل زنگ تلفن) و انفجاري (مثل شليك گلوله) تقسيم بندي ميگردند. سرعت صوت در هوا 345 متر در ثانيه، در آب 1500 متر در ثانيه و در فلزات 5000 متر در ثانيه ميباشد. سرعت صوت در هواي خشك از طريق فرمول V=331+0.6T محاسبه ميگردد، كه در آن T حرارت به سانتي گراد ميباشد. هر قدر رطوبت هوا بيشتر باشد سرعت صوت نيز بيشتر است. كاهش قدرت شنوايي با عدم توانايي در تشخيص فركانسهاي بالا(صداي زنان و كودكان) آغاز ميشود. همچنين اين عارضه باعث نامفهوم گشتن اصوات نيز ميگردد. به همين خاطر چنانچه فركانسهاي بالا شنيده هم گردند، باز فرد ممكن است قادر به درك صحيح آنها نباشد.

شدت و بلندي صدا با مقياس دسي بل(DECIBEL) اندازه گيري ميشود. شدت صوت به بزرگي نوسانات در فشارهوا كه توسط امواج صوتي ايجاد ميگردند، اطلاق ميگردد. پايين ترين حد آن 0 دسي بل است كه آستانه شنوايي ناميده ميگردد. مقياس دسي بل لگاريتمي ميباشد. بطوري كه با افزايش هر 10 دسي بل، شدت سر و صدا 10 برابر ميگردد. ادراك بلندي صدا نيز در انسان لگاريتمي است بطوري كه به ازاي هر 10 دسي بل افزايش شدت، ادراك بلندي صدا نيز دو برابر ميگردد. بنابراين شدت 80 دسي بل يك ميليون بار شديد تر از 20 دسي بل بوده و 64 بار بلندتر ميباشد. درغياب هرگونه شي بازتابنده، سطح موثر دسي بل به ميزان 6 دسي بل به ازاي 2 برابر شدن فاصله، كاهش مي يابد. براي مثال شدت صداي 100 دسي بل در فاصله 10 متري، در فاصله 20 متري به 94 دسي بل و در فاصله 40 متري به 88 دسي بل كاهش مي يابد. به ازاي هر 3 دسي بل افزايش شدت صوت، ميزان فشاري كه به پرده صماخ گوش وارد ميشود، 2 برابر ميگردد. دو فاكتور شدت صوت و طول مدت قرارگيري در معرض منبع صدا در آسيب به شنوايي انسان موثر ميباشند. شدت صوت به ازاي دو برابر شدن فاصله از منبع صوت به ميزان 6 دسي بل كاهش مي يايد.
KIA
1st July 2006, 10:35 AM
شدت(دسي بل) منابع
------------------- -----------

0 آستانه شنوايي

10 صداي تنفس عادي

20 نجوا-خانه ساكت

40 گفتگوي عادي

60 زنگ تلفن-ماشين ظرفشويي

70 ترافيك سنگين

75 سيستم تهويه هوا

80 جاروبرقي-سشوار-ساعت زنگ دار-خيابان شلوغ

90 چمن زن-تردد كاميون-مترو

98 اركستر بزرگ

100 بوق خودرو-فرياد كشيدن-دريل بادي-اره برقي-واكمن با حداكثر بلندي صدا-صداي برخاستن هواپيماي جت از فاصله 300 متري.

120 استريوي خودرو-موسيقي راك از فاصله 2 متري

130 آستانه دردناكي-برخاستن هواپيماي جت از فاصله 100 متري-مته حفاري

140 شليك گلوله-آژير خطر

150 برخاستن هواپيماي جت از فاصله 25 متري-اوج موسيقي راك

160-180 پاره شدن پرده گوش-محل پرتاب راكت فضايي

نكته:آستانه درد گوش در 120-130 دسي بل ميباشد، اما آسيب به اعصاب شنوايي از 85 دسي بل آغاز ميگردد.

نكته: سر و صداهاي فراتر از 80 دسي بل بطور بالقوه خطرناك ميباشند. بنابراين چمن زنها، كنسرت هاي راك، شليك گلوله، ترقه ها، هد ست ها و هد فن ها، موتور سيكلت ها، تراكتور، همزن ها و مخلوط كن ها، غذا سازها واسباب بازيهاي پر سر و صدا همگي بيش از 90 دسي بل سر و صدا توليد ميكنند و براي سلامت شنوايي مضر ميباشند.
KIA
1st July 2006, 10:36 AM
محدوديت هاي مجاز شدت سروصدا:

1-براي خواب راحت حداكثر سروصدا 30-35 دسي بل باشد.

2-حداكثر سروصداي خارج محل مسكوني 60-65 دسي بل باشد.

3-حداكثر مجازقرارگيري در معرض سروصدا، 85 دسي بل و 8 ساعت در روز ميباشد.

4-براي گوش حفاظت نشده زمان درمعرض قرار گيري مجاز، با هر 5 دسي بل افزايش سطح سر و صداي متوسط (85 دسي بل)، به نصف كاهش مي يابد. يعني حداكثر 8 ساعت براي 90 دسي بل، حداكثر 4 ساعت براي 95 دسي بل، حداكثر 2 ساعت براي 100 دسي بل و حداكثر 15 دقيقه براي 115 دسي بل در 24 ساعت.

5-هرگونه سروصداي بالاي 140 دسي بل غير مجاز است.

6-براي حفاظت ازگوش مقابل سر وصداهاي بالاي 105 دسي بل بايستي هم ازپلاك گوش و هم از گوشي (همراه با هم) استفاده كرد.

حفاظ هاي گوش:

1- پلاك گوش(earplug):داخل كانال گوش قرار ميگيرند.

2-گوشي(earmuff):گوش خارجي را كاملا ميپوشانند.

نكته: پلاك گوش و گوشي به ميزان 15-30 دسي بل از شدت سروصدا مي كاهند.

نكته:قراردادن پنبه در گوش تنها 5-7 دسي بل از شدت سر و صدا ميكاهد.

تعاريف سر و صدا(noise):

1-هرگونه صداي ناخواسته و آزار دهنده سر و صدا ناميده ميگردد.

2-امواج صوتي با ارتعاشات نامنظم و فاقد زير و بم مشخص.

3-سيگنالهايي كه در رديابي و يا كيفيت سيگنال ديگر تداخل ايجاد ميكنند.

4-سيگنالهاي صوتي كه بروي سلامت روان و جسم فرد تاثير منفي بجاي ميگذارند.

5-سروصدا يك مسئله ذهني است. افراد تعاريف متفاوتي از سروصدا دارند. گوش كردن به موسيقي راك براي برخي مفرح و براي برخي افراد آزاردهنده است. هر فرد نيز سطح تحمل متفاوتي نسبت به سروصدا دارد.

منابع توليد سروصدا:

1-حمل و نقل: هواپيما (فرودگاه)، خودروها، موتورسيكلت ها،راه آهن،مترو.

2-ماشين آلات:ماشين آلات راه سازي، ساختمان سازي و صنعتي.

3-سرگرمي: دستگاه هاي پخش قابل حمل،ا ستريوهاي پخش، راديو، تلويزيون، ادوات موسيقي، كنسرت ها، ورزشگاه ها.

4-لوازم خانگي و اداري: سيستم تهويه مطبوع، كولر، جاروبرقي، سشوار، پنكه، دستگاه تايپ، چاپگرها.

5-حيوانات خانگي: سگ و گربه.

6-ابزارهاي برقي: اره برقي، دريل، فرز.
KIA
1st July 2006, 10:37 AM
اثرات سوء سر و صدا بروي سلامتي:

1-شنوايي: درمعرض مداوم سر و صدا قرار گرفتن باعث از دست رفتن قدرت شنوايي ميگردد. از دست رفتن قدرت شنوايي به تدريج صورت گرفته و فاقد درد ميباشد، اما متاسفانه اثرات آن دائمي و غير قابل برگشت است، چراكه سلولهاي مويي حلزون گوش قابليت بازسازي مجدد ندارند. كري و كاهش قدرت شنوايي برخلاف تصور عموم به علت افزايش سن و پيري نبوده، بلكه قرارگيري در معرض سر و صداهاي ناهنجار علت اصلي آن ميباشد. كاهش قدرت شنوايي، كري، زنگ و وزوز گوش از عوارض سروصداي بلند است.

2-قلب و عروق:چنانچه فردي بطور مداوم طي 8 ساعت در معرض سر و صداي بالاي 70 دسي بل قرار گيرد، فشار خون وي تا 5-10 ميل مترجيوه افزايش مي يابد.افزايش فشار خون، انقباض عروق (به علت استرس و افزايش سطح آدرنالين خون)، افزايش خطر ابتلا به امراض قلبي-عروقي ازعوارض سر و صدا ميباشند.

3- استرس، اضطراب، سردرد، خستگي، زخم معده، سرگيجه، اختلال نعوذ در مردان (به علت انقباض عروق)، انقباضات عضلاني، اختلال در سيستم گوارش، افزايش كلسترول و تعداد گلبولهاي سفيد خون، افزايش سرعت تنفس، دل درد، تغيير در عملكرد طبيعي غدد درونريز، سوزش سردل (ترش كردن) از ديگر عوارض سروصدا ميباشند.

4- تحريك رفتارهاي ضد اجتماعي، خشونت طلبي، افزايش نرخ حوادث كار، مختل شدن رشد شناختي در كودكان، كاهش فراخناي حافظه، اختلالات رواني، تحريك پذيري، پرخاشگري، كاهش تمركز، كاهش بازده كاري از ديگرعوارض سر و صدا ميباشند.

5-بارداري و سلامت جنين:سر و صدا باعث تولد نوزادان زودرس،كم وزن و داراي نقص عضو ميگردد.جنين قادر به شنيدن صداها وهمچنين پاسخ به آنها ميباشد. زنان باردار نبايستي 15-60 روز پس از لقاح و بارداري در معرض سروصدا قرار گيرند. چراكه در اين بازه زماني ارگانهاي اصلي داخلي و سيستم اعصاب مركزي جنين در حال شكل گيري ميباشند. با انقباض عروق مادر، اكسيژن و مواد غذايي كمتري به جنين ميرسد. همچنين سر و صداي زياد باعث كاهش برخي هورمونهاي مادر، كه بر رشد جنين تاثير گذار است، ميگردد.

6-آزاردهندگي: محتواي سروصدا، تداخل در فعاليت (مثل خواب) و عدم توانايي در كنترل منبع صداي نابهنجار در آزار دهندگي سر و صدا تاثير دارند.

7- تاثير بر حيوانات: تغيير در رفتارهاي تغذيه اي، توليد مثلي و مهاجرت حيوانات. كاهش زيستگاههاي قابل استفاده و نهايتا انقراض برخي گونه ها. مانند مرگ برخي والهاي منقاردار به علت صداي رديابهاي صوتي نظامي كه بيش از 300 دسي بل شدت و بلندي دارند. آسيب به اعصاب شنوايي و خونريزي از گوش نيز در برخي حيوانات مشاهده ميگردد.

7- تشديد اثرات داروها، الكل، منو اكسيد كربن و تسريع روند پيري.

8- كاهش كيفيت و كميت خواب (حتي پس از قطع سروصدا)

9-وارد آمدن فشار و التهاب حنجره به علت فرياد كشيدن در محيط هاي پر سروصدا.

10- ثابت گرديده كه افراد در محيط هاي پر سر و صدا كمتر به كمك ديگران مي شتابند.(كاهش حس انساندوستي)

علايم هشداردهنده سر و صداي بلند:

1-شما بايستي صداي خود را بيشتر از حد معمول بالا ببريد و يا فرياد بكشيد تا ديگران قادر به شنيدن صداي شما باشند.

2-شما قادر به شنيدن صداي فردي كه در فاصله يك متري از شما ايستاده نمي باشيد.

3-شما پس از قرار گرفتن در معرض سر و صدا، در گوش خود احساس درد و يا صداي زنگ مي كنيد.

4-شما چندين ساعت پس از قرار گرفتن در معرض سروصدا در شنيدن اصوات دچار مشكل مي شويد.
KIA
1st July 2006, 10:38 AM
شيوه هاي كنترل سر و صدا:

1-كاهش سروصدا: سد كردن مسير عبور امواج صوت با استفاده از فاكتورهاي فاصله و قرار دادن اشياء حايل در مسير صوت.

* فاصله(distance):تراكم انرژي امواج صوتي با پراكندگي و انتشار صدا ،كاهش مي يابد.بنابراين افزايش فاصله ميان منبع سروصدا و شنونده باعث كاهش شدت صوت ميگردد.شدت صوت با مجذور فاصله شنونده از منبع صوت نسبت عكس دارد.

2-جذب سر و صدا: تبديل و تغيير شكل امواج صوت با مهار پژواك،انعكاس صدا وتشديد صدا(رزنانس).

* ميرايي(damping): در اين روش ارتعاشات صوتي به انرژي گرمايي تبديل ميگردند. عبور امواج از چندين لايه از مواد با چگالي متفاوت باعث ميرايي صوت ميگردد. مثل استفاده از ميرا كننده ها يي همچون فوم. فلز سرب نيز باعث ميرايي سر و صدا ميگردد.

3-حذف فعال صدا(noise cancellation): اين روش يك ابداع مدرن است. ابتدا يك ميكروفن صداهاي محيط را جمع آوري ميكند، سپس توسط رايانه امواج دريافتي تحليل گرديده و امواج صوتي اي كه 180 درجه از فاز امواج دريافتي متفاوت است از طريق بلندگوي سيستم خارج ميگردد. اين عمل باعث پديد آمدن تداخل مخرب و حذف سروصداي آزاردهنده ميگردد.


چگونه از گوش خود در برابر سر و صدا حفاظت كنيم:

1-قرار گيري در معرض سر و صدا را به حداقل رسانيد. در كنسرت ها، تالارهاي سخنراني و يا ميهماني ها كنار بلندگوها نشينيد. چنانچه موسيقي دان ميباشيد، هميشه از حفاظ گوش استفاده كنيد.

2-حجم صدا را كاهش دهيد. چنانچه از هدست و يا هدفن استفاده ميكنيد، و يا در يك فضاي محبوس به موسيقي گوش ميدهيد (داخل اتومبيل) حجم صدا را كاهش دهيد. اگر دوست شما كه در 90 سانتي متري شما ايستاده قادر به شنيدن صداي موسيقي از هدست و يا هدفن شما ميباشد، صداي موسيقي شما يقينا بسيار بالاست.

3-هنگام خريد لوازم منزل،اسباب بازي و وسايل برقي نوع كم سر و صداي آنها را انتخاب كنيد.

4-در مكانهاي پر سر و صدا حتما از پلاك هاي گوش و يا گوشي ها استفاده كنيد.

5-استفاده از پنجره هاي دوجداره، سقفها و ديوارهاي آكوستيك، پرده هاي قطور جلوي پنجره ها، پوشاندن كف با فرش و يا موكت سروصداي داخل و خارج خانه را كاهش دهند.

6-بي جهت بوق خودرو را به صدا در نياوريد، مگر درمواقع اضطراري.

7-سر و صداي حيوانات خانگي خود را كنترل كنيد.

8-ديگران را نسبت به خطرات سر و صداي بلند آگاه سازيد.

9-موتور خودرو، تهويه مطبوع و ساير لوازم برقي را در وضعيت مناسب نگهداري كنيد و در صورت لزوم به تعمير آنها بپردازيد.

10-هنگام گوش كردن به صداي موسيقي، تلويزيون و يا راديو مراعات حال همسايگان خود را نيز بكنيد.

11-چنانچه در محيطهاي پرسروصدا زندگي ميكنيد و يا مشغول به كار ميباشيد، بطور مرتب تست سنجش شنوايي را صورت دهيد.

12-جاي استفاده از گوشي هاي هدفن (آنهايي كه درون كانال گوش قرار ميگيرند)، از هدست استفاده كنيد .